Biblijny stoicyzm

Biblijny mędrzec zdaje się przekazywać pouczenia właśnie dla tych, którzy nie staną się członkami społecznych elit. Czy dla nich istnieje jakiś program, który pozwoli im budować świat wartości, budować własną niepowtarzalną godność i wielkość? Biblijny mędrzec wskazuje na łagodność, uniżenie i pokorę. Owszem, te postawy nie będą cechami umożliwiającymi zdobycie władzy, ale pozwolą na uformowanie człowieka prawego, którego będą miłować inni. Co więcej, to pozwoli na znalezienie „łaski u Pana”.

W starożytnej refleksji filozoficznej, w nurcie myśli grecko-rzymskiej, pojawili się stoicy, ludzie, którzy zastanawiali się nad posiadaniem cnoty – arete, jak nazywali ją po grecku. Była ona cechą, jaką mogli zdobyć ludzie niezależnie od stopnia społecznej przynależności. Posiadaczem arete mógł być człowiek społecznych nizin, podczas gdy członek elit mógł być kimś bardzo dalekim od ideału życia cnotliwego.

Nic dziwnego, że w tym kontekście grecki stoicyzm znalazł harmonię z biblijną refleksją mądrościową. Wprawdzie obcy był Staremu Testamentowi, ale jakoś obecny w moralnej refleksji niektórych pisarzy Nowego Testamentu.

Wędrowni nauczyciele, uczniowie greckiego filozofa Zenona z Elei, uczyli spraw, które harmonizowały w swej istocie z tym, czego uczyli biblijni mędrcy. W tym kontekście nie dziwi, że właśnie idee greckiego stoicyzmu znalazły się w pouczeniach, jakie zapisał w swych listach św. Paweł Apostoł – wykształcony faryzeusz i zarazem znawca greckiej filozofii.

Stoickie cnoty: sprawiedliwość, roztropność, umiarkowanie i męstwo doskonale harmonizują z jego pouczeniami i z zaleceniami biblijnego mędrca, który uczy o łagodności i pokorze. Te postawy są miarami wielkości człowieka, niezależnie od tego, kim jest w strukturze społecznej. Podobny ideał życia cnotliwego, bogobojnego i cichego zostawiają pisma Nowego Testamentu.

***

Tekst czytania znajdziesz tutaj