Kontynuator misji Jezusa

Paraklet nazwany jest także Duchem Prawdy. Jest to określenie znane w późnym judaizmie. Oznacza ducha, który pozwala poznać prawdę i sprawia, że ludzie żyją zgodnie z nią.[1] We wspólnocie z Qumran Duch Prawdy spełniał następujące funkcje: oczyszczał swoje narzędzia, autorytatywnie tłumaczył wolę Bożą, przewodniczył wiernym jej członkom i bronił na forum świata. Ale treść Janowego określenia Paraklet jest znacznie bogatsza. Jeśli chcemy je dobrze zrozumieć, musimy poprawnie odczytać termin prawda. Słowo to u św. Jana oznacza bowiem Boga oraz Jego objawienie przyniesione przez Jezusa. Prawdą jest objawienie Boże, norma życia pochodząca od Boga. Objawiła się zaś ona w Chrystusie jako prawda najwyższa. Duch Święty jest Duchem Prawdy, gdyż pozwala w pełni zrozumieć prawdę objawioną w Chrystusie i pozwala przeniknąć tajemnicę zbawienia, które się przez Jezusa dokonało. Chodzi więc o Ducha, który udzieli pełnego poznania prawdy objawionej w Jezusie Chrystusie. W określeniu Duch Prawdy zaakcentowana jest zatem Jego nauczycielska funkcja. On będzie rzecznikiem gwarantującym prawdziwość i rozpraszającym wszelkie wątpliwości. Będzie pełnił wobec uczniów podobne zadanie, jakie miał Duch Jahwe wobec proroków. Będzie wyjaśniał działanie Boże w dziejach ludzkości.

Ale świat nie przyjmie Parakleta. Zatrzymajmy się najpierw na słowie świat. Słowo to ma podwójne znaczenie. W pewnych wypadkach oznacza przestrzeń, w której żyje człowiek. Ale według czwartego Ewangelisty termin świat oznacza także część ludzkości wrogą Chrystusowi. Świat w tym ostatnim rozumieniu został powołany do zbawienia (por. J 3,16), ale świadomie odrzucił Prawdę. Zdystansował się wobec Jezusa a nawet skazał Go na śmierć. Tym samym dostał się w sferę wpływów Szatana i stał się niezdolny do poznania oraz uznania Ducha. Słowo świat posiada tutaj specyficzne znaczenie: jest to zespół inspirowanych przez Szatana ludzi wrogich Bogu i Chrystusowi (por. J 1,4.17.30; 15,18-19; 16,20; 17,25; 1 J 2,16-17; 3,13; 4,5; 5,19). Po odejściu Jezusa w dalszym ciągu będzie istniał podział świata na dwa przeciwstawne sobie obozy. Wobec tak pojętego świata Paraklet ma być świadkiem i oskarżycielem.

Świat nie może przyjąć (lambano) Ducha Świętego, gdyż nie ma koniecznych dyspozycji. Nie widzi bowiem i nie rozpoznaje Ducha już obecnego i działającego w życiu Jezusa. Obydwa określenia: widzieć (= theoreo) i znać (= ginosko)  nie mają w tym wypadku znaczenia naturalnego. Nie chodzi tylko o normalne patrzenie jako czynność, dzięki której można rozróżnić rysy postaci Jezusa, czy o poznanie w znaczeniu czynności umysłu. W tym wypadku wspomniane dwa terminy są synonimami i pokrywają się w jakimś stopniu ze słowem wiara. W tych określeniach mieści się zatem uznanie w Jezusie Boga, wiara w Niego oraz przyjęcie za słowo Boże tej nauki, którą On głosi.