ODPOWIEDZI

OMÓWIENIE TURY I - ETAP II

Pytanie 1 [29] - (7 pkt.)

W dniu narodzin Chrystusa w Betlejem, czyli dnia 25 grudnia roku 0, trzej królowie: Kacper, Melchior i Baltazar, przybyli ze Wschodu do tej miejscowości i oddając w grocie pokłon Nowonarodzonemu, w obecności Jego Matki – Maryi, córki Joachima i Anny, złożyli Mu swe dary: złoto, kadzidło i mirrę. Tekst powyższy zawiera stwierdzenia i fakty: a) zawarte w Piśmie Świętym b) wynikające z tradycji lub apokryfów (więc mogło tak być, ale nie wiemy tego na pewno) c) ustalone umownie (więc prawdopodobieństwo, że tak było jest równe niemalże zeru) d) nie zaliczające się do żadnej z powyższych kategorii (więc na pewno tak nie było) Zadanie polega na przyporządkowaniu owych stwierdzeń i faktów do poszczególnych kategorii. Jako całość traktujemy zwroty: „Kacper, Melchior, Baltazar”, „Joachima i Anny” oraz „złoto, kadzidło i mirrę” (czyli nie omawiamy imion, czy rzeczy w tych zwrotach, pojedynczo lecz razem) Stwierdzenie „25 grudnia roku 0” rozbijamy na dwa i omawiamy osobno „25 grudnia” i osobno „roku 0” W razie wątpliwości proszę pytać na Forum KOMENTARZ Przed odpowiedzią na to pytanie kilka uwag. Otóż przypominam, że zarówno dział FORUM jak i NEWS są integralnymi elementami konkursu. Dlatego też pod pytaniami widnieje zdanie:

Proszę regularnie czytać dział NEWS, warto również zaglądać od czasu do czasu na FORUM

I właśnie na FORUM wyjaśniałem, co zrobić, kiedy jedno stwierdzenie czy fakt można przyporządkować do więcej niż jednej kategorii: Jeśli coś znajuje się np. w Piśmie Świętym i tradycji (i skoro napisałem z małej litery to o tradycję chodzi, a nie Tradycję) to przyporządkujmy do kategorii ważniejszej (wcześniejszej w kolejności a-b-c-d) - czyli do Pisma Świętego. W tym przypadku nikt nie miał wątpliwości. Dlaczego zatem pojawiały się problemy gdzie na przykład przyporządkować coś, co pojawia się w apokryfach czy pismach Ojców Kościoła i jednocześnie zostało ustalone umownie? Jeśli coś odpowiada kryteriom kategorii zarówno „b” jak i „c” to wybieramy „wyższą” i odpowiadamy „b”. Podobnie z takim problemem: Jeżeli coś zostało ustalone umownie.. a po kilku latach okazało się, że tak nie było na pewno, to jaką mamy kategorię ? c czy d ?( tym bardziej, że mimo stwierdzenia błędu nadal to funkcjonuje ) Oczywiście w takim przypadku powinna brzmieć „c” W związku z tym, że odpowiedź na pytanie była dosyć skomplikowana jego ocena będzie następująca – dopuszczalny margines błędu to dwie nieprawidłowe odpowiedzi (lub brak rozwiązania dwóch stwierdzeń), trzy lub cztery – to 6 pkt zamiast 7, pięć lub sześć – 5 pkt, itd. ODPOWIEDŹ : Podany tekst informuje, że: - Chrystus narodził się w Betlejem - fakt wynikający z Pisma Św. czyli - A - narodził się 25 grudnia - pozornie wydaje się, że „C”, ponieważ chrześcijanie nie znając faktycznej daty narodzin Chrystusa, obrali datę symboliczną, a mianowicie dzień przesilenia zimowego. W Rzymie obchodzono 25 grudnia narodziny bóstwa Sol Invictus (dies natalis Solis Invicti). Na polecenie cesarza Aureliana (270-275) dzień ten ustanowiono świętem, które miało przyczynić się do odrodzenia pogańskiego kultu. Chrześcijanie przeciwstawili narodzinom boga Słońca narodzenie Boga-Człowieka, nazywanego „Słońcem sprawiedliwości” (sol iustitiae) (Mal 3, 20). W ten sposób wskazywano na narodziny prawdziwego Słońca Jezusa Chrystusa. Zgodnie z proroctwem Malachiasza, które interpretowano chrystologicznie: „Bo oto nadchodzi dzień palący jak piec, a wszyscy pyszni i wszyscy wyrządzający krzywdę będą słomą, więc spali ich ten nadchodzący dzień, mówi Pan Zastępów, tak że nie pozostawi po nich ani korzenia ani gałązki. A dla was, czczących moje imię, wzejdzie słońce sprawiedliwości (sol iustitiae) i uzdrowienie w jego skrzydłach” (3, 19-20). Chrystusa nazywano także: „Światłością świata” (J 8, 12) i „Światłem na oświecenie pogan” (Łk 2, 32). W IV wieku papież Juliusz I wprowadził święto Bożego Narodzenia w miejsce pogańskiego święta ku czci Niezwyciężonego Boga Słońca (Sol Invictis). W tym samym wieku, za sprawą Konstantyna Wielkiego chrześcijaństwo stało się religią państwową w Imperium Rzymskim W związku z powyższym można również byłoby stwierdzić, iż to kategoria „D” – czyli, że na pewno tak nie było. Dodatkowym argumentem, który miałby za tym przemawiać, jest fakt, że - jak twierdzą niektórzy - niemożliwe jest, aby pasterze w zimie paśli swe stada. Jednakże, chociaż najstarszym świadectwem istnienia Święta Bożego Narodzenia jest relacja z Chronografa z 354 (zredagowana już 336), w którym, w Depositio Martyrum czytamy: "ósmego dnia przed kalendami styczniowymi narodził się Chrystus w Betlejem" (tzn.25 XII). - to już wcześniej pośród różnych tradycji istniała taka, która datowała narodzenie Chrystusa na ten właśnie dzień. Wzmianki o tym znajdujemy u św. Hipolita (urodzonego przed rokiem 170): "Pierwsze przyjście Pana naszego wcielonego, w którym narodził się w Betlejem miało miejsce ósmego dnia przed kalendami styczniowymi" (tzn.25 XII) In Danielem 4,23,3.) Poza tym jedna z hipotez datę Bożego Narodzenia uzasadnia odniesieniem się do apokryfów Nowego Testamentu i przekonaniem niektórych chrześcijan, że poczęcie Chrystusa dokonało się 25 marca, dlatego Jego narodzenie powinno przypadać 25 grudnia. Reasumując: mając do wyboru trzy możliwe kategorie – „B”, „C” i „D”, należało, zgodnie z zasadami, wybrać „najwyższą”, czyli - B - narodził się w roku 0 - ewidentna nieprawda, rok 0 nie istnieje (po roku -1 rozpoczął się rok 1 a nie 0) - czyli - D - w dniu Jego narodzenia przybyli do Niego… - nieprawda, w Mt 2,12-13 czytamy: „A otrzymawszy we śnie nakaz, żeby nie wracali do Heroda, inną drogą udali się do swojej ojczyzny, Gdy oni odjechali, oto anioł Pański ukazał się Józefowi we śnie i rzekł: Wstań, weź Dziecię i Jego Matkę i uchodź do Egiptu; pozostań tam, aż ci powiem; bo Herod będzie szukał Dziecięcia, aby Je zgładzić.” Tak więc nie byłoby czasu na ofiarowanie Jezusa w świątyni. Poza tym Herod rozkazał zabić dzieci do lat dwóch, co sugeruje, że od Bożego Narodzenia upłynęło mniej więcej tyle czasu. Wspominają o tym również niektóre apokryfy. Początkowo właśnie na podstawie Mt 2, 16 mówiono o okresie dwóch lat dzielących od narodzenia Jezusa (Euseb, Quaest. Ad Steph. 16, 2), zasadniczo jednak zwyciężyła opinia Augustyna, który mówił o trzynastym dniu od narodzenia Jezusa (Sermo 203, 1). Stało się to pod wpływem święta Epifanii, które na Zachodzie utraciło pierwotny charakter święta Narodzenia Pańskiego na rzecz 25 grudnia. Święto Epifanii stało się odtąd świętem Trzech Króli. - czyli - D - królowie - Św. Mateusz krainę Magów nazywa ogólnym mianem Wschód. Za czasów Chrystusa Pana przez Wschód rozumiano cały obszar na wschód od rzeki Jordanu — a więc Arabię, Babilonię, Persję. Legenda, że jeden z Magów pochodził z murzyńskiej Afryki wywodzi się zapewne z proroctwa Psalmu 71: „Królowie Tarszysz i wysp przyniosą dary. Królowie Szaby i Saby złożą daninę. I oddadzą Mu pokłon wszyscy królowie... Przeto będzie żył i dadzą Mu złoto z Saby". Przez królestwo Szaby rozumiano Abisynię. Na podstawie tego także tekstu powstała tradycja, że Magowie byli królami. Na początku III wieku rzymski teolog, Tertulian (ok. 160 – ok. 220), jako pierwszy nazwał ich "królami ze Wschodu". Myśl tę podchwycił w VI wieku Cezary z Arles (zm. 542). Tak ich też powszechnie przedstawia ikonografia i tak o nich mówią niektóre apokryfy(np. Ewangelia Dzieciństwa Ormiańska czy Ewangelia Gruzińska. czyli - B - było ich trzech - Św. Mateusz nie określił ilu magów przybyło do Jezusa. Na rysunkach w rzymskich katakumbach, w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, aż do IV w., przedstawiano ich dwóch, trzech, czterech lub sześciu. W Syrii i Armenii przyjęła się wówczas tradycja, że było ich dwunastu, co miało symbolizować dwunastu Apostołów i dwanaście plemion Izraela. Z kolei Kościół koptyjski w Egipcie uznał, że było ich aż sześćdziesięciu. Liczba "trzy" pojawiła się u Orygenesa (zm. ok. 251 r.) w pierwszej ćwierci III w. Stwierdził on, że skoro były trzy dary, to tylu musiało być również wręczających. W wieku IV ten pogląd stopniowo wszędzie został przyjęty. Tę liczbę np. spotykamy we wspaniałej mozaice w bazylice św. Apolinarego w Rawennie z wieku VI.- czyli - B - nosili imiona: Kacper, Melchior i Baltazar - Trzy znane nam dziś imiona królów pojawiły się po raz pierwszy ok. roku 520 na mozaice zdobiącej kościół San Apollinare Nuovo w Rawennie, która wówczas była stolicą posiadłości bizantyńskich w Italii. Nad postaciami umieszczono tam wyraźne napisy: Balthassar, Melchior, Gaspar". Te same imiona podaje później wielki teolog angielski, Beda Czcigodny (675-735). Występują one również w apokryficznej Ewangelii Pseudo Mateusza Wcześniej wszędzie określano magów innymi imionami. Koptowie w Egipcie podawali ich aż dwanaście. Dla Greków magowie nazywali się Apellicon, Amerim i Serakin; dla Syryjczyków: Kagpha, Badalilma y Badadakharida; dla Etiopczyków: Ator, Sater y Paratoras. czyli - B - przybyli do Betlejem… - zgodnie z Pismem Świętym - czyli - A - ze Wschodu - zgodnie z Pismem Świętym - czyli - A ewentualnie dopuszczalna jest odpowiedź „D” – z uzasadnieniem, że udali się najpierw do Jerozolimy i stamtąd dopiero do Betlejem - oddali Mu pokłon - zgodnie z Pismem Świętym - czyli - A - było to w grocie - wydawać by się mogło, że oczywista jest odpowiedź „D” ponieważ w Mt 2,12 czytamy: ”Weszli do domu i zobaczyli Dziecię z Matką Jego, Maryją…”. Jednakże ówczesne „domy” (zwłaszcza w tak lichych mieścinach, jak Betlejem), były często odpowiednio zaadaptowanymi grotami skalnymi, w których wydzielano część mieszkalną i część dla zwierząt. Mogło też być tak, iż z powodu ubóstwa Święta Rodzina nadal zamieszkiwała grotę, w której Pan Jezus się urodził, czyniąc ją swoim „domem”. Potwierdzeniem tego może być najstarsza tradycja chrześcijańska, sięgająca II-III w. Jako pierwszy - około 155 r. - mówi o tym św. Justyn Męczennik, który pochodził z Palestyny i zapewne dobrze znał te okolice. Wymienia on „grotę, znajdującą się tuż w pobliżu miasteczka”, w której narodził się Chrystus i w której „magowie złożyli Mu hołd”. Wobec tego, można na to pytanie odpowiedzieć, że istotnie, mogło tak być, że pokłon miał miejsce w grocie, ale nie wiemy tego na pewno. Skoro więc są dwie możliwe odpowiedzi: „B” i „D”, zgodnie z podanymi zasadami należało podać kategorię „wyższą” czyli - B dopisek: w tym wypadku jako prawidłowa będzie uznawana również odpowiedź "D" - w obecności Maryi - - zgodnie z Pismem Świętym - czyli - A - która była Matką Chrystusa - - zgodnie z Pismem Świętym - czyli - A - a córką Joachima i Anny - Imiona rodziców Maryi są znane jedynie z apokryfów: Protoewangelii Jakuba, napisanej ok. roku 150, z Ewangelii Pseudo-Mateusza z wieku VI oraz z Księgi Narodzenia Maryi z wieku VIII - czyli - B - złożyli Mu swe dary - zgodnie z Pismem Świętym - czyli - A - którymi były: złoto, kadzidło i mirra - - zgodnie z Pismem Świętym - czyli - A

Pytanie 2 [30] - (6 pkt.)

Zgodnie z prawem rodzice byli zobowiązani wykupić swego pierworodnego syna, składając ofiarę. Co Ewangelie mówią o wypełnieniu tego obowiązku przez Maryję i Józefa i o tym jaką ofiarę złożyli, by „wykupić” Jezusa? ODPOWIEDŹ :. O tym fakcie wspomina jedynie Łukasz pisząc: ”Gdy nadszedł dzień ósmy i należało obrzezać Dziecię, nadano Mu imię Jezus, którym Je nazwał anioł, zanim się poczęło w łonie [Matki]. Gdy potem upłynęły dni ich oczyszczenia według Prawa Mojżeszowego, przynieśli Je do Jerozolimy, aby Je przedstawić Panu. Tak bowiem jest napisane w Prawie Pańskim: Każde pierworodne dziecko płci męskiej będzie poświęcone Panu. Mieli również złożyć w ofierze parę synogarlic albo dwa młode gołębie, zgodnie z przepisem Prawa Pańskiego.(…) A gdy wypełnili wszystko według Prawa Pańskiego, wrócili do Galilei, do swego miasta - Nazaret.” (2,21-24.39) Tak więc prawidłowa odpowiedź powinna brzmieć, że w zasadzie to nic konkretnego nie mówią Powyższy tekst bowiem pozwala na różne interpretacje. Prawo: Obowiązek wykupu syna pierworodnego wynikał z przepisów zawartych w Starym Testamencie. „Poświęćcie Mi wszystko pierworodne. U synów Izraela do Mnie należeć będą pierwociny łona matczynego - zarówno człowiek, jak i zwierzę” (Wj 13, 2). „I oddasz wszelkie pierwociny łona matki dla Pana i wszelki pierwszy płód bydła, jaki będzie u ciebie; co jest rodzaju męskiego, należy do Pana.” (Wj 13, 12). „Wszystkie pierwociny łona matki, które oddają Panu ze wszystkiego ciała, począwszy od ludzi aż do bydła, będzie twoje; ludzi pierworodnych każesz wykupić, jak również wszystko pierworodne zwierząt nieczystych.” (Lb 18, 15). Prawo to dotyczyło wszystkich nie-kapłanów, gdyż oni byli poświęceni Panu niejako przez sam fakt narodzenia się w rodzie kapłańskim. Z wykupu można było zrezygnować, poświęcając tym samym syna na wyłączną służbę Bogu. Tak uczyniła np. Anna, matka Samuela (1 Sm 1, 21 – 22. 28). Tak więc wykup i poświęcenie syna nie były pojęciami tożsamymi, choć odbywały się w tym samym czasie – miesiąc po urodzeniu. Według prawa zapisanego w Lb 18, 16 rodzice powinni złożyć ofiarę wykupu, która wynosiła 5 syklów srebra po 20 ger czyli ok. 60 gram srebra. O złożeniu takiej ofiary wykupu jak wyżej przytoczony cytat nic nie mówi. Św. Łukasz pisze natomiast o tym, że mieli złożyć w ofierze parę synogarlic albo dwa młode gołębie. Taka ofiara była przewidziana dla matek zbyt ubogich, by mogły złożyć baranka jako ofiarę oczyszczenia (Kpł 12, 8). Zgodnie z przepisem zawartym w Lb 18, 16 obrzęd ten powinien nastąpić miesiąc po urodzeniu syna. Natomiast Łk 2, 22 stwierdza, iż wydarzenia te miały miejsce „gdy upłynęły dni oczyszczenia”. W wypadku urodzenia syna czas oczyszczenia wynosił 40 dni, a zatem występuje tu pewna nieścisłość Pewną nieścisłością może być również fakt, że wg. Prawa przyniesienie dziecka do świątyni nie było czymś niezbędnym dla obrzędu wykupienia go. W związku z powyższym dopuszczalne są dwie możliwe interpretacje: 1. Wykupienie Jezusa miało miejsce ponieważ: Wynika to ze zdań: ”Tak bowiem jest napisane w Prawie Pańskim: Każde pierworodne dziecko płci męskiej będzie poświęcone Panu. (…) A gdy wypełnili wszystko według Prawa Pańskiego…” Ojciec Święty Jan Paweł II w adhortacji "Redemptoris custos13" napisał: "Poprzez ten obrzęd, opisany w Ewangelii Łukasza (2, 22 n.), dokonuje się wykupienie pierworodnego syna; rzuca on też światło na późniejszy epizod, kiedy to dwunastoletni Jezus pozostaje w świątyni. Wykup pierworodnego to jeszcze jeden obowiązek ojca, wypełniony przez Józefa. Pierworodny był symbolem ludu Przymierza, wykupionego z niewoli, by należeć do Boga. Także tutaj Jezus, który jest prawdziwą "ceną" wykupu (por. 1 Kor 6, 20; 7, 23; 1 P 1, 19), nie tylko "wypełnia" obrzęd Starego Testamentu, ale zarazem go przekracza, nie jest bowiem przedmiotem wykupu, ale Tym, od którego pochodzi zapłata." Za tą koncepcją opowiada się również Brat Efraim w swojej książce "Jezus Żyd praktykujący" :. 2. Wykupienie Jezusa nie miało miejsca ponieważ: Łukasz nie wspomina o ofierze należnej w wypadku wykupu (5 syklów srebra). Potwierdza to że Jezus nie został wykupiony, a poświęcony lub ofiarowany Panu Bogu. Przecież zarówno Maryja, jak i Józef mieli świadomość, że Jezus jest Synem Bożym, a więc nie może do nich jako rodziców należeć. Ponadto, choć formalnie Jezus nie należał do rodu kapłańskiego, to przecież sam był Najwyższym Kapłanem, a zatem w pewnym sensie nie dotyczyło Go prawo o wykupie. Przypomni o tym swoim rodzicom w scenie znalezienia w świątyni (Łk 2, 49). Samo określenie „Ofiarowanie” (pod taka nazwa obchodzimy również uroczystość w roku liturgicznym) oznacza, że Jezus sam był ofiarą złożoną Bogu Ojcu. Można dodać, że ta sama uroczystość w kościele wschodnim obchodzona jest pod nazwą „Spotkania”, na pamiątkę spotkania Symeona ze swoim Zbawicielem. Księga Kapłańska mówi „Jeżeli kto poświęci co ze swej własności dla Pana jako cherem: człowieka, bydlę albo część gruntu dziedzicznego - to ta rzecz nie będzie sprzedana ani wykupiona. Każde cherem jest rzeczą najświętszą dla Pana. Żaden człowiek, który jest poświęcony dla Pana jako cherem, nie może być wykupiony. Musi on być zabity.” (Kpł 27, 28 – 29). Los Jezusa nie potwierdza tego, że był On poświęcony jako cherem? Stwierdzenie, że „wypełnili wszystko według Prawa Pańskiego” nie przeczy tej tezie gdyż dopuszczalne według Prawa było to, co powyżej – czyli można było „poświęcić” zamiast „wykupić” Nie zmienia to jednak faktu, że wprost Ewangelie o wykupieniu Jezusa nic nam nie mówią

Pytanie 3 [31] - (5 pkt.)

Jedna z kolęd zawiera słowa: „Na kolana wół i osioł przed Nim klękają”. Skąd wzięło się przekonanie o obecności tych zwierząt w grocie betlejemskiej? ODPOWIEDŹ : Żłób, w którym został położony Nowonarodzony Jezus, wskazywał na obecność (przynajmniej możliwą) zwierząt. Jakich? O tym Ewangelie milczą. O wole i ośle mówił już Orygenes, cytując proroka Izajasza: „Wół rozpoznaje swego pana i osioł żłób swego właści-ciela, Izrael na niczym się nie zna, lud mój niczego nie rozumie” (1,3). Bardziej znane (z przekazu ustnego) były opowiadania zaczerpnięte z apokryfów. Według apokryficznej Ewan-gelii Pseudo-Mateusza wół i osioł „oddają pokłon” Jezusowi, „otoczyły dzieciątko i wielbiły je nieustannie”. Wół i osioł to nie tylko, zgodnie z antyczną mitologią, zwierzęta karmiące człowieka. Wskazują one przede wszystkim na człowieczeństwo Chrystusa. W wole, zwierzęciu czy-stym, dopatrywano się symbolu Żydów, a w ośle, zwierzęciu nieczystym, symbolu pogan, czyli przedstawicieli tych, którzy uznali wcielonego Boga i tych, którzy Go odrzucili.

Pytanie 4 [32] - (4 pkt.) Łukasz w 1,26-27 pisze:

„W szóstym miesiącu posłał Bóg anioła Gabriela do miasta w Galilei, zwanego Nazaret, do Dziewicy poślubionej mężowi, imieniem Józef, z rodu Dawida; a Dziewicy było na imię Maryja.” Natomiast w 1,34 czytamy słowa: „Na to Maryja rzekła do anioła: Jakże się to stanie, skoro nie znam męża?” Jak wyjaśnić tę pozorną sprzeczność? ODPOWIEDŹ : Pozorna sprzeczność wiąże się z ówczesnymi zasadami zawierania małżeństwa, o których pisałem TUTAJ :.

Pytanie 5 [33] - (3 pkt.)

Jeden z przypisów w Biblii Tysiąclecia informuje: ”Ewangelista ma na myśli nadzwyczajne jakieś zjawisko, dlatego daremne są wszystkie próby naturalnego wytłumaczenia” O jakie zjawisko chodzi i jak próbowano je tłumaczyć w sposób naturalny? (proszę podać trzy hipotezy) ODPOWIEDŹ :. W przypisie tym chodzi o gwiazdę, którą ujrzeli mędrcy i która przyprowadziła ich do Nowonarodzonego Jezusa. Próbowano to wytłumaczyć na różne sposoby. Między innymi: Hipoteza Keplera, według której chodziło o bardzo jasną koniunkcję (czyli zetknięcie się na linii prostej) Saturna i Jowisza (Jupitera) w konstelacji Ryb. Jej skutkiem było intensywne i oślepiające światło. Uczony, dzięki swym obliczeniom ustalił, że podobne zjawisko miało miejsce najprawdopodobniej również w 7 r. p.n.e. (koniunkcję taką można zaobserwować jedynie co 794 lata), a inni badacze stwierdzają, że w owym roku miało to miejsce nawet trzykrotnie. Rok 7 p.n.e. to bardzo prawdopodobny rok narodzin Jezusa. Poza tym odkrył on również dawny komentarz do Pisma Świętego napisany przez rabi-na Abarbanela, z którego wynika, iż według wierzeń żydowskich Mesjasz miał się po-jawić dokładnie wtedy kiedy w konstelacji Ryb światło Saturna i Jupitera będą stanowić jedno. Według drugiej hipotezy gwiazdą ta miała być kometa, przy czym jedni „stawiają” na kometę Halleya, która widoczna była w 12 roku p.n.e. zaś inni na jakąś inną, dotąd nie zbadaną. W grudniu 1995 r. astronom amerykański dr Michael Molnar wysunął inną teorię, łą-cząc wydarzenia astronomiczne w czasach narodzin Jezusa z symbolami astrologicz-nymi na monetach rzymskich. Zasugerował, że wydarzyło się wówczas podwójne za-ćmienie (eklipsa) Jowisza przez Księżyc. Inne hipotezy to supernowa lub różne konfiguracje planet (koniunkcja Wenus i Jowi-sza w 2 r. przed Chrystusem). Zobacz także TUTAJ :.

Pytanie 6 [34] - (2 pkt.)

Na ile mniej więcej szacuje się liczbę zabitych na rozkaz Heroda dzieci w Betlejem? ODPOWIEDŹ :. Można tu podać tylko wartość przybliżoną, żadne źródła historyczne z tego okresu jej nie podają (zresztą faktu zabójstwa tychże dzieci nie podaje żadne pozaewangeliczne źródło). W różnych współczesnych opracowaniach można znaleźć liczby wahające się od 20 do 30, czasem nieco większe (nawet do 80). Podstawą takich szacunków jest określenie ilości dzieci w danym przedziale wiekowym na liczbę wszystkich mieszkańców, a przyjmuje się liczbę ludności w Betlejem w początkach naszej ery na ok. 2 tysiące.

Pytanie 7 [35] - (1 pkt.)

Z jakim wydarzeniem ze Starego Testamentu związany jest powrót Świętej Rodziny z Egiptu? ODPOWIEDŹ : W sensie ścisłym chodzi o powrót Mojżesza do Egiptu (Wj 4,19), do czego odsyła nas przypis w BT do Mt 2,20. W sensie szerokim natomiast o wyjście Izraelitów z niewoli egipskiej. Zatem zarówno jedna jak i druga odpowiedź uznawane są za prawidłowe.