Księga Mądrości

Autor właśnie w centrum dwu fragmentów: 7,1-21 i 8,2-21, przywołu­jących osobę Salomona, umieszcza pochwałę Mądrości (7,22 - 8,1) i opi­suje jej naturę, źródło i działania. Autor - przejmując od stoików ideę pneuma, która ożywia świat i go jednoczy (por. 1,7), a zarazem odrzuca­jąc jakąkolwiek tendencję panteistyczną - utożsamia Mądrość z duchem. Mądrość przejawia absolutną czystość ducha, który pozwala jej przenikać wszystko w optyce dobra (7, 22-24). Jej związek z Bogiem jest tak ścisły, iż może być opisany wyłącznie w relacji do Boga - jest jakby wypływem, odbiciem, obrazem samego Boga (7,25-26). Działaniem Mądrości jest jednoczenie i odnawianie wszechświata oraz rodzenie świętych i proroków (7,27-8,1).
Pochwała ta - po stwierdzeniu, że Mądrość jest wyłącznie owocem modlitwy (7,7; 8,21) - znajduje swoją kulminację w modlitwie o dar Mądrości (Mdr 9). Aby zrealizować swoje ludzkie powołanie, a tym bardziej powołanie króla, sędziego i budowniczego domu Bożego, ten, kto pożąda Mądrości, będąc świadomym własnych ograniczeń, prosi Boga Objawienia o udzielenie tej Mądrości, która była przy Nim, kiedy stwarzał świat (por. Prz 8, 30); Mądrość ta utożsamia się z Duchem, o którym mówi Ez 36, 27. On bowiem wie, że jego przodkowie mogli zrealizować własne powołanie tylko dzięki udzielonej im Mądrości (9, 18).

Autor - by potwierdzić ostatnie stwierdzenie z 9, 18 - podejmuje na nowo wszystkim dobrze znane BUDUJĄCE WYDARZENIA z historii Izraela. Rozpoczyna przywołaniem starodawnych postaci - począwszy od Adama aż do Mojżesza - i pokazuje, że również po grzechu są oni dłużnikami swego zbawienia w Mądrości (Mdr 10). Ona również kierowała ich kro­kami na pustyni (11, 1). Ten historyczny obraz jest zbudowany według greckiego synkrisis („porównanie"): autor wskazał siedem dobrodziejstw otrzymanych przez naród Izraela w czasie Wyjścia oraz siedem plag, jakie dotknęły faraona i jego lud (11,4-14; 16,1-19, 8). Kolejne plagi, aż do zniszczenia Egipcjan w Morzu Czerwonym, motywowane są zatwardziałoś­cią faraona (12, 26-27). Lekki charakter pierwszych plag wynika z zatros­kania Boga o to, by karać w wyważony sposób: Bóg kocha swe stworzenia i szuka jedynie ich nawrócenia (11, 15 - 12, 2). Taki właśnie sposób postępowania winien naśladować sprawiedliwy (12, 19-22). Bóg - karząc Egipcjan za pośrednictwem zwierząt - posłużył się przedmiotami ich kultu: plagi niektórych zwierząt dotknęły samych czcicieli tych zwierząt, gorszych od wyznawców kultów natury i bałwochwalców (Mdr 13-15). Tak oto dygresje z 11, 15 - 12, 27 i z 13 - 15 łącznie objaśniają to historyczne wspomnienie zainspirowane najpierw Księgą Rodzaju, a następnie Księgą Wyjścia.
Ostatnia część wypowiedzi posiada szczególne cechy charakterystyczne. Przede wszystkim zauważamy, że część ta kontynuuje modlitwę z Mdr 9 w formie hymnu wspomnieniowego (por. Wj 15). Tego rodzaju forma wy­powiedzi pozwala podkreślić bezpośrednie działanie Pana (nie ludu) w tych wydarzeniach, a zwłaszcza Jego miłosierdzie w odniesieniu do swoich. Tak więc - ponieważ Mądrość jest w Bogu, a mędrzec winien o nią prosić - nie należy się dziwić, że po ogólnej zapowiedzi wydarzeń w 11,1 nie wspomniana się więcej Mądrości: wszystko przecież pochodzi od Boga. W końcu, modlitwa wspomnieniowa daje całą gamę pouczeń opierających się na działaniach Boga, a w szczególności na znaczeniu Prawa (16, 6; 18, 4) i Słowa Pana (16, 12.26-28).
To długie przypomnienie wydarzeń Wyjścia w modlitwie kończy się syntezą, w której wydarzenia te, umieszczone tym razem w kontekście Rdz 1, jawią się jako nowe stworzenie w służbie sprawiedliwych (19, 9-21). Autor kończy swą prezentację uwielbieniem Pana, który nigdy nie opuszcza swych wiernych (19, 22).