Modlitwa w Apokalipsie św. Jana

Werset 5 i 6a przynosi z kolei szereg symboli związanych z teofaniami: „A z tronu wychodzą błyskawice i głosy, i gromy, i płonie przed tronem siedem lamp ognistych które są siedmiu Duchami Boga. Przed tronem - jakby szklane morze podobne do kryształu”.

Sam obraz burzy wokół tronu nawiązuje do teofanii na Synaju (Wj 19,16-19), a w dalszej narracji Apokalipsy (8,5; 11,19; 16,18-21) burza łączy się też z klęskami, trzęsieniem ziemi i gradem. Ogólnie ujmując, obrazy te pokazują Boga jako groźnego, odwołują się do mysterium tremendum w obliczu bóstwa. Siedem duchów przed tronem Bożym (por. 1,4) należy rozumieć jako aniołów. Porównanie ich do siedmiu pochodni kojarzy się z menorą (Za 4,2). Pochodnie noszono też przed władcami, szczególnie cesarzami rzymskimi. „Szklane morze” przed tronem bierze się z antycznego wyobrażenia o sklepieniu niebieskim jako kryształowej sferze, na której osadzone są gwiazdy. Kryształ to najdroższe szkło, doskonale przejrzyste. „Morze” ma ponadto znaczenie kultowe, gdyż tak nazywano też duży, wykonany z brązu basen z wodą w Świątyni jerozolimskiej (1 Krl 7, 23-26).

Tak dochodzimy do słynnych czterech Zwierząt, które w wychwalaniu Boga łączą swe głosy ze starszymi. Wygląd ich jest osobliwy: „W środku tronu i dokoła tronu cztery Zwierzęta pełne oczu z przodu i z tyłu: Zwierzę pierwsze podobne do lwa, Zwierzę drugie podobne do wołu, Zwierzę trzecie mające twarz jak gdyby ludzką i Zwierzę czwarte podobne do orła w locie. Cztery Zwierzęta - a każde z nich ma po sześć skrzydeł - dokoła i wewnątrz są pełne oczu (4,6b-8a).

Kim są cztery Zwierzęta? Opis wskazuje, że chodzi o cheruby, byty niebiańskie zaliczone potem do aniołów, ale wzorowane na mitologicznych wyobrażeniach o istotach półboskich, lwach i bykach z ludzkimi głowami, otaczających bóstwa i pełniących funkcję strażników[3]. Liczne oczy wskazują na wielką wiedzę i wnikliwość. Oczy z przodu i z tyłu oznaczają czujność strażników. Mnogość oczu może wyrażać to, że zawsze czuwają (por. 4,8). Oczy mogą też przenośnie oznaczać gwiazdy, a więc przynależność do nieba.

Wygląd czterech Zwierząt czerpie z opisu cherubów z Ez 1,10, gdzie każdy z czterech ma z prawej twarze człowieka i lwa, a z lewej byczka i orła. Tu cztery kolejne istoty mają całe taki wygląd. Jak widać, symbolika Apokalipsy nie odzwierciedla tu bezpośrednio żywej wyobraźni autora ani nie korzysta z mitologicznych wyobrażeń o istotach niebiańskich i o hybrydach różnego typu stworzeń, lecz powtarza i modyfikuje gotowe wzory biblijne. Tym samym obrazy te służą przede wszystkim wskazaniu na tożsamość Boga na tronie z Bogiem z wizji Ezechiela oraz uczczeniu Go. Otrzymanie takiej wizji stawia św. Jana obok Ezechiela. Autor nie musiał znać ani aprobować symboliki czterech cherubów z Ezechiela (tym bardziej, że zmienił kolejność obrazów). Ponieważ wizje rydwanu Jahwe z Ezechiela wskazują, że Bóg nie jest przywiązany do świątyni, lecz przebywa w niebie i ze swoim ludem, może to również oznaczać, iż teraz obecność niebiańska Boga dostępna jest w teofanii chrześcijanom.