Pesach

Kąpiel rytualna, polegająca na całkowitym zanurzeniu się, była wymagana zwłaszcza przed świętem, na które pielgrzymowano do Jerozolimy; mędrcy Izraela, interpretując wersety Księgi Kapłańskiej mówiące o czystości i nieczystości, uczyli, że człowiek winien się wykąpać przed rozpoczęciem święta.

Ostatnią Wieczerzę Jezusa zakończyło odśpiewanie hymnu (Mt 26,30; Mk 14,26). Od czasów wyjścia z Egiptu śpiew Hallelu (Psalmy 113-118) towarzyszył corocznie spożywaniu ba­ranka paschalnego i stanowi dotąd zakończenie opowiadania hagady.

Pierwszą część Hallelu śpiewa się po hagadzie (Pes 10,6), drugą na zakończenie wieczerzy. Końcowe błogosławieństwo Hallelu, zwane birkat haszir, błogosławieństwem nad pieśnią, by­ło podziękowaniem Bogu za to, że dał nam usta, abyśmy mo­gli śpiewać Jego chwałę, i serce, abyśmy rozumieli Jego wiel­kość.

W czasie sederu Jezus wziął jedną z trzech mac i wypowiedział błogosławieństwo: Błogosławiony jesteś, Panie wszechświata, który dałeś nam chleb, owoc ziemi. Łamał ją i dawał uczniom mówiąc: Bierzcie i jedzcie, to jest Ciało moje. Potem wziął jeden z czterech kielichów, mówiąc: Błogosławiony jesteś. Panie nasz. Boże wszech­świata, który stworzyłeś owoc wina i podał uczniom: Pijcie z niego wszyscy, to jest moja Krew (M t 26,27).

Z punktu widzenia zwyczajów żydowskich objaśnienie poszcze­gólnych elementów uczty paschalnej jest nieodłączną częścią rytua­łu. Pytanie syna: „Dlaczego tej nocy jemy chleb niekwaszony?" pozwala ojcu odpowiadać w sposób liturgiczny, wspominając historię wyjścia z Egiptu.

Według rabbiego Gamaliela należało wymienić i skomento­wać przede wszystkim trzy spośród potraw składających się na wieczerzę paschalną: baranka, chleb niekwaszony i gorzkie zioła (Pes 10,5).

Chleb niekwaszony, macę, spożywano
- ponieważ nasi ojcowie zostali wyzwoleni z niewoli egipskiej,
- ponieważ ciasto naszych ojców nie miało czasu zakwasić się i wyrosnąć,
- na pamiątkę utrapienia synów Izraela, którzy trzydzieści dni po wyjściu z Egiptu, gdy szli przez pustynię, nie mając innych pokarmów musieli żywić się tylko macą, chlebem upokorzenia (Pwt 16,3; Mechilta Wj 12,39).

Największe znaczenie ma dla nas będąca wprowadzeniem do hagady formuła, której początek przypomina słowa Jezusa: „Oto jest chleb upokorzenia, który musieli jeść nasi ojcowie, kiedy wychodzili z Egiptu".

Talmud Jerozolimski zawiera komentarz alegoryczny wyjaśniają­cy znaczenie czterech kielichów wina; komentarz ten zawiera całą historię zbawienia. Końcowy tekst mówi o czterech kielichach pocieszenia, które Święty Błogosławiony da kiedyś Izraelowi do wypicia (Pes 37, b). Ale jest jeszcze piąty kielich, przygotowany na stole sederowym dla proroka Eliasza; odpowiada on słowom zapowiedzi: Wprowadzę was do ziemi, którą przysiągłem dać Ab­rahamowi, Izaakowi i Jakubowi (Wj 6,8).

Ten piąty kielich jest aluzją do przyszłego, ostatecznego wy­zwolenia Izraela i całej ludzkości przez Mesjasza, którego przyjście zostanie zapowiedziane przez proroka Eliasza.