Modlitwa synagogalna

Można w dużej mierze na podstawie Biblii i Talmudu zrekonstruować najważniejsze zwyczaje Żydów związane z modlitwą.

Co do czasu powstania tej modlitwy istnieje przekonanie, że trzy pierwsze i trzy ostatnie błogosławieństwa pochodzą z okresu Drugiej Świątyni, kiedy były codziennie odmawiane przez kapłanów. Stanowią więc one najstarszy zrąb Szemone Esre. Według tradycji talmudycznej całość miała zostać uporządkowana i spisana ok. 85 r. po Chr. Błogosławieństwa dzielą się na trzy grupy. Modlitwę rozpoczynają trzy błogosławieństwa wielbiące Boga za zawarcie Przymierza z Ojcami, za Jego miłość wobec żyjących i umarłych, a także za Jego świętość. Po tych trzech aklamacjach następuje dwanaście wezwań błagalnych dotyczących zrozumienia Tory, nawrócenia, przebaczenia grzechów, wybawienia, uzdrowienia chorych, pomyślności na cały rok, zgromadzenia wygnańców, przywrócenia sędziów, odebrania nadziei wiarołomcom, miłosierdzia nad prozelitami, błogosławieństwa dla Jerozolimy, wysłuchania modlitw. Wreszcie następują trzy końcowe błogosławieństwa wyrażające dziękczynienie za miłosierny powrót Boga na Syjon, za wszelkie dobro i łaskę oraz za udzielany przez Boga pokój. Część środkowa mogła podlegać zmianom, w zależności od potrzeb wspólnoty czy jednostki. Modlitwa ta posiada formę zbiorowego zwrócenia się do Boga, w czym ujawnia się świadomość wspólnoty Izraela z Bogiem, przez którego naród został wybrany^[11]. Była ona znacznie dłuższa niż Szema. Należało odmawiać ją trzy razy dziennie. Być może właśnie tę modlitwę szli odmówić do Świątyni około godziny dziewiątej (czyli trzeciej popołudniu) Piotr i Jan (Dz 3,1). Trudno powiedzieć, w jakiej dokładnie formie odmawiał tę modlitwę Chrystus i Jego uczniowie, skoro całość miała zostać ostatecznie zredagowana w 85 r. po Chr. Modlitwa ta podczas odmawiania rozwijała się powoli, nabierając wyrazu poprzez powtórzenia. Cały dzień każdego wierzącego był za pośrednictwem jej słów poddany i poświęcony Bogu. H. Daniel-Rops twierdzi, że modlitwa Ojcze nasz jest jakby rodzajem Szemone Esre, ale pełniejszym, oczyszczonym z nacjonalizmów i ogarniającym swoim zasięgiem całą ludzkość. Uważa też, że Ojcze nasz czerpie wiele terminów z tej codziennej modlitwy Żydów^[12].

Szemone Esre odmawiano zarówno w dzień powszedni, jak i w szabat; w tym względzie występowały pewne różnice, co zobrazuje poniższe zestawienie na następnej stronie^[13]:

-----------------------------------

[11] H. Lempa, Modlitwa codzienna w judaizmie, 58; M. Rosik, Judaizm u początków ery chrześcijańskiej, 203-204; L. I Levine, La sinagoga antica. L'istituzione (Introduzione allo studio della Bibbia. Supplementi 21), Brescia 2005,554.
[12] H. Daniel-Rops, Życie w Palestynie w czasach Chrystusa, 311-312.
[13] R. Torti Mazzi, La preghiera ebraica. Alle radici dell' eucologia cristiana, 81.