Co robili bibliści?

PRZEBIEG OBRAD NAUKOWYCH

SESJA I 
Przewodniczący: ks. dr Henryk Drawnel SDB,
Współprzewodniczący: ks. dr hab. Grzegorz Szamocki, ks. dr Wojciech Michniewicz

REFERAT
PRELEGENT: Ks. dr hab. Wojciech Pikor 
TEMAT: W poszukiwaniu śladów asyryjskiej diaspory Izraelitów w Księdze Ezechiela.

GŁÓWNE TEZY WYSTĄPIENIA:

• Ustalenia wynikające z długoletnich badań naukowych prowadzonych przez ks. prof. Waldemara Chrostowskiego jako punkt wyjścia do dalszych poszukiwań i nowych horyzontów interpretacyjnych w obszarze dziejów asyryjskiej diaspory Izraelitów postrzeganych z perspektywy Księgi Ezechiela.
• Referat składał się z trzech części:

   - analiza wybranych tekstów z Księgi Ezechiela, które miałyby dowodzić istnienia asyryjskiej diaspory Izraelitów,
   -  forma i kształt istnienia diaspory asyryjskiej w imperium neoasyryjskim w oparciu o świadectwa biblijne i pozabiblijne,
   - Ezechiel – świadek czasów diaspory asyryjskiej czy „głos wygnańców z Babilonii”?

• Zostały przybliżone dwa teksty: Ez 23 – historia Izraela i Judy w kluczu metafory metafora dwóch sióstr, oraz Ez 37,1-4 – wizja wyschniętych kości.
• Wątpliwe, by Ezechiel poznał historię Królestwa Północnego dopiero na wygnaniu w Babilonii, gdzie spotkałby potomków Izraelitów przesiedlonych przez Asyryjczyków w II połowie VIII wieku przed Chr. Podobne ujęcie metaforyczne historii podzielonych królestw występuje w Księdze Jeremiasza (rozdz. 3). Nadzieje na zjednoczenie obu królestw były żywe w Jerozolimie za panowania króla Jozjasza (†609), który dążył do odtworzenia dawnego kształtu zjednoczonej monarchii. To w Jerozolimie, a nie dopiero w Babilonii Ezechiel poznaje historię obu królestw i staje się orędownikiem przyszłego zjednoczenia podzielonych królestw.
• Słownictwo, tematyka wielu proroctw (w tym wypadku dowodzone to było na bazie Ez 23) dowodzi, że Ezechiel miał bezpośredni dostęp do kultury i literatury mezopotamskiej dzięki znajomości języka akadyjskiego.
• Analiza sytuacji komunikacyjnej wizji wyschniętych kości w Ez 37 dowodzi, iż adresatami tego proroctwa są Judejczycy przesiedleni do Babilonii po 597 roku (wśród nich był też Ezechiel). Celem tej wizji nie jest zapowiedź przyniesienia na powrót do kraju kości zmarłych Izraelitów deportowanych przez Asyryjczyków, lecz obietnica odrodzenia narodu w obliczu upadku Jerozolimy w 586 roku.
• Studia nad polityka imperialną Asyrii dowodzą, iż przesiedlana ludność nie była wprawdzie poddawana eksterminacji i była zaliczana do „ludu Asyrii”, lecz nie da się wyprowadzić wniosku na podstawie ograniczonych świadectw onomastycznych o utworzeniu przez deportowanych Izraelitów prężnej i twórczej diaspory. Przybliżona została sytuacja Izraelitów w wojsku asyryjskim oraz skierowanych do pracy na roli.
• Problem istnienia diaspory Izraelitów w imperium neoasyryjskim wymaga pytania o los przesiedlonych po 701 roku do Asyrii mieszkańców Judy. Była to grupa licząca kilkadziesiąt tysięcy osób, a więc porównywalna z liczbą przesiedlonych Izraelitów. Nie ma jednak po nich żadnego śladu w dokumentach asyryjskich, jak również pamięć o nich jest nieobecna (poza informacją o samej deportacji) w Biblii Hebrajskiej.
• Twierdzenie, że Ezechiel zastał w Babilonii – dokładnie w Nippurze – diasporę Izraelitów będących potomkami deportowanych przez Asyryjczyków, jest nie do utrzymania w świetle historii Nippuru. Pomimo wielu prób ze strony Asyrii podbicia Nippuru, nastąpiło to dopiero ok. 660 roku przed Chr. Zatem w czasie, gdy Izraelici byli przesiedlani do Asyrii, region Nippuru nie był w rękach Asyryjczyków, którzy nie mogli w to miejsce przesiedlać podbitej ludności.
• To Nippur był dla Ezechiela miejscem spotkania z kulturą asyryjską i babilońską.
• Istnienia asyryjskiej diaspory Izraelitów nie da się dowieść w oparciu o Księgę Ezechiela. Ezechiel jest świadkiem wygnańców babilońskich, a nie diaspory asyryjskiej.

WARTO ZAPAMIĘTAĆ:

Wyzwaniem badawczym pozostaje - nadal otwarte – pytanie: czy Ezechiel mógł napotkać w Babilonii diasporową wspólnotę Izraelitów, która stała się inspiracją, swego rodzaju „czynnikiem źródłowym” dla jego proroctwa? Dyskusja ekspertów - biblistów trwa!