Jezus Chrystus - Syn Boży w wierze starożytnego Kościoła

Analiza wszystkich znanych nam Wyznań Wiary byłaby zajęciem bardzo czasochłonnym i żmudnym. Dla naszych potrzeb wystarczy przypatrzyć się tym, które uchodzą za najbardziej reprezentatywne. Za takie można uznać te, które zostało przyjęte na soborze w Nicei w 325 roku i uzupełnione w Konstantynopolu w 381 roku, oraz tzw. Symbol apostolski. Będzie je tym łatwiej analizować, że pierwsze zwane nicejskim, jest używane w naszej liturgii mszalnej, a tym samym jest znane większości wierzących, a drugie to znany z pacierza Skład Apostolski.

Jedno i drugie składa się z trzech, zasadniczych części. Pierwsza część każdego Wyznania Wiary poświęcona jest osobie Boga Ojca, druga Synowi Bożemu, a trzecia Duchowi Świętemu. W artykule dotyczącym Jezusa Chrystusa jest wyrażona prawda o tym, kim On jest oraz tzw. kerygmat[1]. Nas interesuje ten pierwszy element, który w wyznaniu nicejskim brzmi:

„[Wierze w] jednego Pana Jezusa Chrystusa, Syna Bożego jednorodzonego,

zrodzonego z Ojca przed wszystkimi wiekami, Boga z Boga, Światłość ze Światłości, Boga prawdziwego z Boga prawdziwego, zrodzonego a nie uczynionego, współistotnego Ojcu, przez którego wszystko się stało, co jest w niebie i co na ziemi, który dla nas ludzi i dla naszego zbawienia zstąpił z nieba i przyjął ciało za sprawą Ducha Świętego z Maryi Dziewicy, i stał się człowiekiem”[2].

W Składzie Apostolskim część ta jest nieco krótsza i brzmi: „[Wierzę] w Jezusa Chrystusa, Syna Bożego Pana Naszego, który za sprawą Ducha Świętego narodził się z Maryi Dziewicy”[3].  

Część ta, tak w jednej jak i drugiej wersji, mówi o tym kim jest Jezus Chrystus, albo też – inaczej mówiąc - wyjaśnia Jego boskie i ludzkie pochodzenie. Innymi słowy, Kościół oficjalnie głosił, że Chrystus był Bogiem i Człowiekiem. Jak widzimy, wyrażone to zostało w sposób na tyle oryginalny, że wymaga bliższego objaśnienia. 

Prawdę o Jezusie Chrystusie jako Bogu, czyli o Jego boskim pochodzeniu, wyrażono przy pomocy tytułów, albo jak kto woli Jego imion. Zamieszczono ich tam kilka, z pewnymi objaśnieniami. Brzmią one niby zrozumiale, ale z całą pewnością prawdziwe ich znaczenie byłoby dziś trudno wyjaśnić, gdyby o to zapytać przeciętnego wierzącego. Każdy z użytych w tym artykule terminów ma swoje  określone znaczenie oraz historię umieszczenia go w Wyznaniu Wiary, co nie było przypadkowe. Nawet kolejność wymienianych tytułów nie jest w tym wypadku bez znaczenia. Do Wyznania Wiary były dołączane sukcesywnie, najczęściej w miarę konieczności, doprecyzowania oraz kolejne prawdy o Jezusie Chrystusie. Było bowiem tak, że jak pojawiały się błędne opinie na Jego temat, to Kościół najczęściej reagował na to nowym tytułem chrystologicznym.