Zagadka powstania Ewangelii Mateusza

Owo przeredagowanie zostało dokonane w duchu antyfaryzejskim i zarazem uniwersalistycznym, co korespondowało z nauczaniem św. Pawła. W nowej wersji przeredagowanej Ewangelii św. Mateusza dostrzega się już aluzje do zburzenia świątyni. Nowa wersja Ewangelii nie była jednak skierowana tylko do pogan i zarazem przeciw Żydom, na co wskazuje znaleziona przez Georga Howarda hebrajska Ewangelia Mateusza, która być może powstała jeszcze w I wieku, co możemy zakładać z racji na jej język.

Hebrajszczyzna tej Ewangelii upewnia nas we wniosku, że była ona skierowana również do Żydów, nie negując w ten sposób całkowicie wszystkiego, co żydowskie. Pewne lekcje tekstu w tej hebrajskiej Ewangelii św. Mateusza wskazują, że była ona zredagowana jeszcze przed kanoniczną wersją greckią. Ostatecznej redakcji Ewangelii św. Mateusza dokonano być może kilkanaście lat po roku 70, w momencie, gdy przeszła ona już jedną lub może nawet dwie redakcje.

W roku ok. 135 Papiasz, znający stare podania o pierwszych etapach redakcji Ewangelii Mateusza, pisze swoją notatkę na ten temat, zachowaną u Euzebiusza. Późniejsi starożytni pisarze chrześcijańscy interpretują tę notatkę w znaczeniu takim, że Mateusz napisał swoją Ewangelię po hebrajsku, a ktoś ją potem przetłumaczył na grecki.

Hieronim ponadto myli domniemaną hebrajską Ewangelię Mateusza z syryjsko-chaldejską Ewangelią Hebrajczyków, przechowywaną w jego czasach w bibliotece w Cezarei. Znaleziona przez Georga Howarda hebrajska Ewangelia Mateusza, która być może powstała jeszcze w I wieku, wydaje się potwierdzać stary przekaz Papiasza w interpretacji dosłownej. Wedle tej interpretacji Ewangelia Mateusza powstała najpierw w języku hebrajskim.

Jan Lewandowski