Historia egzegezy biblijnej

Postępowi wiedzy biblijnej, zwłaszcza w naukach pomocniczych, i znacznej infiltracji racjonalizmu towarzyszyła troska o stwo­rzenie warunków dla naukowych badań biblijnych; pap. Leon XIII inspi­rował założenie Biblijnej Szkoły w Jerozolimie (powstała 1890), 18 XI 1893 wydał encyklikę Providentissimus Deus, a listem apostolskim Vigilantiae z 30 X 1902 powołał Papieską Komisję Biblijną; pap. Pius X listem apostolskim Quoniam in re biblica z 27 III 1906 wprowadził nowe ratio studiorum Pisma św. dla seminariów duchownych, 30 IV 1907 utworzył Komisję do Rewizji Wulgaty, a na mocy jego listu apostolskiego Vinea electa z 7 V 1909 powstał Papieski Instytut Biblijny (Biblicum); pap. Benedykt XV wydał 15 IX 1920 encyklikę Spiritus Paraclitus; 1927 powstało fran­ciszkańskie Studium Biblijne (Studium Biblicum Franciscanum) w Jerozolimie. Postulaty i dyrektywy Stolicy Apost. umożliwiły podjęcie prób rozwiązania biblij­nej kwestii i otwarcia się na nowe prądy. Do najbardziej zna­nych egzegetów katolickich tego okresu należą m.in. - J. Knabenbauer (zm. 1911), F.A. Symon (zm. 1918), J. Nikel (zm. 1924), A. Rosentreter (zm. 1926), L.C. Fillion (zm. 1927), A. Durand (zm. 1928), A. Bludau (zm. 1930), L. Fonck (zm. 1930), J. Korzonkiewicz (zm. 1932), A. van Hoonacker (zm. 1933), W. Hozakowski (zm. 1934), M. Kordel (zm. 1936), T. Bromboszcz (zm. 1937), J. Bromski (zm. 1937), F. Prat (zm. 1938), J. Teodorowicz (zm. 1938), F. Różyński (zm. 1939), A. Condamin (zm. 1940), F. Rosłaniec (zm. 1942), A. Fic (zm. 1943), W. Michalski (zm. 1943), F. Feldmann (zm. 1944), J. Stawarczyk (zm. 1944), M. Godlewski (zm. 1945), K. Smoroński (zm. 1947), A. Lipiński (zm. 1949) i J. Kaczmarczyk (zm. 1951). Powsta­ła wówczas biblijna encyklopedia Dictionnaire de la Bible (DB) i rozpoczęto wydawanie Dictionnaire de la Bible. Supplement (DBS).
Nurt katolickiej egzegezy biblijnej, jaki zapoczątkowali F. von Hummelauer (zm. 1914), a zwłaszcza M.J. Lagrange (zm. 1938), zaaprobo­wał i ożywił pap. Pius XII w encyklice Divino afflante Spiritu z 30 IX 1943, uznając współczesne metody literackie analizy tekstów biblijnych za pożyteczne i konieczne; jej idee rozwinęły dalsze wypowiedzi nauczycielskiego urzędu Kościoła - w liście sekretarza Papieskiej Komisji Biblijnej do kard. E.C. Suharda z 16 I 1948, w instrukcji do ordynariuszów w sprawie wykładowców i nauczania Pisma św. w seminariach duchownych z 13 V 1950, w encyklice Humani generis Piusa XII z 12 VIII 1950, w instrukcji Papieskiej Komi­sji Biblijnej De historica Evangeliorum veritate z 21 IV 1964, w Konstytucji dogmatycznej o objawieniu Bożym Soboru Wat. II z 18 XI 1965; aktywność i osiągnięcia biblistyki katolickiej obejmują prawie wszystkie dziedziny nauk biblijnych i wyrażają się w bi­blijnych czasopismach, nowych przekładach tekstów biblijnych, w introdukcjach biblijnych, jak np. Introduction a la Bible (Robert-Feuillet), Il messaggio della salvezza (red. G. Canfora i in., I-V, Tn 1966.1968³); Wstęp do Pisma św. (red. J. Homerski, S. Łach, F. Gryglewicz, I-III, Pz 1969-73), Introduction critique a l'AT (red. H. Cazelles, II, Tou 1973), Introduction critique au NT (red. A. George, P. Grelot, I-III, Tou 1975-77), w słownikach teologicznych i biblijnych teologiach, w encyklopediach biblijnych, jak np. Catholic Biblical Encydopedia (NY 1950), Podręczna Encyklopedia Biblijna (PEB), Enciclopedia de la Biblia (I-VI, Ba 1963-65), Dictionary of the Bible (Miw 1965), w seriach monograficznych, jak np. Temoins de Dieu (P 1942-), Lectio divina (P 1946-), Analecta lovaniensia biblica et orientalia (Lv 1947-), Bibliotheca „Ephemeridum theologicarum lovaniensium" (Lv 1947-), Bonner biblische Beitrage (Bo 1950-), Analecta biblica (R 1952-), Cahiers de la „Revue biblique" (P 1964-), Stuttgarter Bibelstudien (SBS), Stuttgarter bi­blische Monographien (SBM), The Catholic Biblical Quarterly Monograph Series (Wa 1971-), Studien zum NT und seiner Umwelt (Linz: Aufsatze 1976-; Monographien 1978-), oraz w seriach komentarzy, jak np. La Sainte Bible de Jerusalem (P 1948-54,1957-²), Echter Bibel (Wu 1947-), La Sacra Bibbia (GarBib), Regensburger NT (Rb 1938-, 1956³-), Herders theologischer Kommentar zum NT (Herder TKNT), Pismo święte ST (PST), Pismo święte NT (PNT), A Catholic Commentary on Holy Scripture (Lo 1953-).
Ponadto rozwija się kierunek o aspekcie duszpasterskim, działają katolickie biblijne towarzystwa, a po­za instytutami biblijnymi w Rzymie i Jerozolimie aktywniejsze szko­ły biblijne przy katolickich wydziałach teologicznych w Paryżu (Instytut Katolicki), Lowanium, Nijmegen, Moguncji, Bonn, Tybindze, Monachium, Fryburgu Br., Lucernie, Fryburgu Szwajc., Wiedniu, Innsbrucku, Lublinie, Warszawie, Madrycie, Waszyngtonie (Uniwer­sytet Katolicki) i Tokio (Uniwersytet Katolicki). Bibliści katoliccy współ­pracują nad wydaniem tekstu i komentarza ekumenicznego całego Pisma świętego. W uprzystępnianiu metod współczesnych kierunków interpretacji Biblii dla egzegezy katolickiej zasłużyli się - w interpretacji historii form oraz egzystencjalnej m.in. H. Schlier, R. Schnackenburg, F.G. Dreyfus i R. Marie; w interpretacji strukturalnej m.in. P. Beauchamp, J. Delorme i X. Leon-Dufour; w interpretacji personalistyczno-społccznej m.in. G.T. Montague; w lit. bada­niach m.in. L. Alonso Schokel, J. Dupont, E. Pax, W. Richter, A. Robert (zm. 1955), P.W. Skehan i H. Zimmermann (zm. 1980). Najbardziej znanymi egzegetami katolickimi stali się m.in. - A. Gelin (zm. 1960), J. Steinmann (zm. 1963), F. Notscher (zm. 1966), A. Bea (zm. 1968), L. Cerfaux (zm. 1968), P. Benoit, M.E. Boismard, G.R. Castellino, H. Cazelles, J. Coppens, A. Feuillet, P. Gaechter, S. Garofalo, J. Gnilka, H. Haag, K. Kertelge, W. Kornfeld, N. Lohfink, S. Lyonnet, S. Munoz Iglesias, F. Mussner, E. Neuhausler, R. Pesch, W. Pesch, I. de la Potterie, B. Rigaux, J. Scharbert, K.H. Schelkle, J. Schreiner, H. Schurmann, R. Tournay, W. Trilling, A. Vanhoye i A. Vogtle.
Do polskich egzegetów należą związani ze szkołą biblijną przy wy­dziale teol. KUL - S. Styś (zm. 1959), H. Strąkowski (zm. 1966), E. Dąbrowski (zm. 1970), S. Łach, F. Gryglewicz oraz M. Filipiak, J. Homerski, J. Kudasiewicz, H. Langkammer, R. Rubinkiewicz, L. Stachowiak i J. Szlaga; z wydziałem teol. ATK - L. Stefaniak (zm. 1972), P. Nowicki (zm. 1980), J. Frankowski, S. Grzybek, Cz. Jakubiec, J. Łach, H. Muszyński, K. Romaniuk, W.J. Rosłon, J. Stępień i A. Suski; ze środo­wiska krakowskiego - P. Stach (zm. 1961), W. Prokulski (zm. 1968), A. Klawek (zm. 1969) oraz J. Chmiel, A. Jankowski, W. Smereka, i S. Mędala; ze środowiska poznańskiego - W. Gronkowski (zm. 1964), M. Peter (zm. 1982), J. Pytel, E. Szymanek i M. Wolniewicz, z in. - A. Cholewiński, A. Gołębiewski, T. Hermann, F. Jóźwiak, Z. Kaznowski, T. Penar, S. Potocki, A. Struś, B. Wodecki i E. Zawiszewski.