Sakrament bierzmowania w Kościele starożytnym

Chrześcijanie, a zwłaszcza teologowie, od samego początku byli mocno przekonani o obecności Ducha Świętego i Jego darów w życiu każdego ochrzczonego. Byli pewni, że w trakcie inicjacji chrześcijańskiej następuje obdarowanie darami mądrości, rady, rozumu, bojaźni Bożej, itd. Nawet samą nazwę „chrześcijanie” tłumaczono właśnie od „namaszczenia” Duchem Świętym[1]. Nieco upraszczając możemy powiedzieć, że w języku greckim nazwa „christoi” (chrześcijanie) oznacza „namaszczeni”. Przez kogo namaszczeni? Odpowiedź brzmiała: przez Ducha Świętego. Nawet urzędowo człowieka winno się nazywać chrześcijaninem od tego momentu. Problem był tylko w tym, że nie wskazywano precyzyjnie w którym momencie to „namaszczenie” Duchem Świętym miało miejsce. Jak wiadomo Pismo Święte łączy udzielanie się Ducha Świętego z chrztem. Św. Jan Chrzciciel zapowiadał „chrzest Duchem Świętym” (Łk 3,16), a w momencie chrztu w Jordanie Duch Święty zstąpił na  Chrystusa (por. Mt 3,16). Na tej podstawie łączono to namaszczenie Duchem Świętym z chrztem, jakkolwiek w świadomości chrześcijan tych dwu rzeczywistości nie utożsamiano.

Jak te dwie rzeczywistości połączyć wyjaśniała działalność apostołów. Z Dziejów Apostolskich dowiadujemy się, że apostołowie nakładali ręce i w ten sposób udzielali Ducha Świętego (Dz 2,38; 8,17; 19,6). W niektórych przypadkach było to wraz z udzielaniem chrztu, kiedy indziej apostołowie nakładali ręce na już wcześniej ochrzczonych. Przekazy te zdają się ściśle łączyć te dwa obrzędy: chrzest i udzielanie Ducha Świętego przez nakładanie rąk. Są to jednak mimo wszystko dwa odrębne obrzędy. Po nałożeniu rąk ochrzczeni „otrzymali Ducha Świętego” (Dz 8,17), więc to później odczytywano jako „namaszczenie” Duchem Świętym, jakkolwiek o żadnym namaszczaniu przez apostołów się nie mówi. Warto to mieć na uwadze rozważając kwestię bierzmowania w starożytnym Kościele. Będzie tam często mowa o „namaszczeniu” Duchem Świętym, ale łączonym z gestem nakładania rąk.

Według Katechizmu Kościoła Katolickiego to wkładanie rąk przez apostołów uważa się za początek sakramentu bierzmowania[2]. Takie są początki udzielania sakramentu, który w szczególny sposób wiąże się z Duchem Świętym i obdarowaniem Jego darami. Od czasów apostolskich był to sakrament niezbędny dla chrześcijanina, ale udzielany już po chrzcie, jakby go uzupełniający.