Księga Kapłańska

Piąta część Księgi Kapłańskiej stanowi Kodeks Świętości (17,1 -26,45). Część ta powstała oddzielnie od reszty, prawdopodobnie wcze­śniej, i zajmuje się świętością moralną.
Pięcioksiąg zawiera kilka zbiorów praw i przykazań. W Księdze Wyjścia znajdujemy Prawo Przymierza, w Księdze Powtórzonego Pra­wa jest tak zwany Kodeks Deuteronomiczny, w Księdze Kapłańskiej wyróżniliśmy Torę ofiar i Torę czystości, a rozdziały od siedemnastego do dwudziestego szóstego tej Księgi stanowią odrębny kodeks, okre­ślany jako Kodeks Świętości.

Kodeks Świętości zawiera specyficzne słownictwo i zwroty, co świadczy o jego odrębności. Inny jest też styl tych napomnień. O ile poprzednio wspomniane zbiory przepisów znajdujące się w Księdze Kapłańskiej opisują rytuały, czyli podają zasady postępowania przy czynnościach kultycznych, o tyle omawiany obecnie Kodeks ujęty jest w formie parenetycznego pouczenia. Nie jest to tylko zbiór praw, ale swego rodzaju kazanie nawołujące do zachowania przykazań. Pod tym względem nasz Kodeks upodabnia się do Kodeksu Deuteronomicznego, który w jeszcze większym stopniu ma charakter kaznodziejski.
Cechą charakterystyczną Kodeksu Świętości jest nawiązywanie do osiadłego sposobu życia. Chociaż wstęp do każdego rozdziału Kodek­su odwołuje się do tego, że są to słowa, które powiedział Mojżesz do synów Aarona i do całego ludu, to znaczy do wszystkich, jednak jest to raczej forma literacka niż historia. Kodeks odnosi się do szerokiego zakresu zagadnień. Podaje przepisy kultu, prawo etyczne, a także pra­wo cywilne i karne.
Najbardziej wyróżniającą cechą tego Kodeksu jest motyw święto­ści, która jest argumentem za zachowaniem prawa. Zwracając uwagę na świętość Jahwe, Kodeks Świętości jest kodeksem wyraźnie teonomicznym: Bóg nakazuje, Bóg egzekwuje i Bóg uświęca przez zacho­wanie prawa.

Kodeks Świętości można podzielić na szereg części, które stano­wią jakby odrębne jednostki. Poświęcone są one kolejno przepisom o miejscu kultu (rozdział 17), przepisom moralnym (rozdziały 18 -20), przepisom rytualnym (rozdziały 21 i 22) oraz przepisom litur­gicznym (rozdziały 23 - 25). Całość kończy lista błogosławieństw dla tych, którzy będą te przepisy zachowywać, oraz przekleństw i gróźb dla łamiących je.
Istnieje więc pewna logika całości, jest ona dziełem redaktora, ale przy bliższym badaniu okazuje się, że Kodeks nie jest jednolity, że zawiera normy starsze i późniejsze, że są także powtórzenia. To świad­czy o złożoności Kodeksu. Przykładem mogą być przepisy regulujące sprawy rodzinne. Znajdujemy tu (18,7-16) zakazy dotyczące współ­życia płciowego odpowiadające warunkom rodziny patriarchalnej i zmierzające do zapewnienia jej spokoju. Następnie zaś (18,19n.22) nakazy dotyczące zdrowia rodziny i broniące popędu płciowego przed wynaturzeniem, suponują wyższy socjologiczny rozwój Izraela. Po­dobne przykłady można podać także odnośnie do innych przepisów.

Prawo Kodeksu Świętości ma trojaką formę, znajdujemy tu rozpo­wszechniony na Wschodzie sposób kazuistycznego formułowania prze­pisów. Ma on postać okresu warunkowego i podaje wymiar kary od­powiadający konkretnemu przewinieniu. Drugą postacią nakazów jest forma apodyktyczna, forma przykazania, które zwraca się do zobo­wiązanego przez „ty", „wy", „on" lub „oni". Jest to forma właściwa jedynie Biblii i świadczy o autorytecie Prawodawcy, podkreślając także osobowy stosunek Boga do człowieka. Można wyróżnić jeszcze for­mę mieszaną, łączącą elementy obu wspomnianych wyżej form.