Temat Maryi na kartach historii soborów powszechnych

Syntetyczny wykład mariologiczny znalazł swoje miejsce w ósmym rozdziale Konstytucji dogmatycznej o Kościele Lumen gentium. Po raz pierwszy w historii Kościoła znajduje się tak obszerna wypowiedź Magisterium na temat Matki Jezusa Chrystusa i Matki Kościoła. Zamiast, jak to planowano początkowo, przedstawić oddzielny tekst mariologiczny, Sobór włączył swą wypowiedź o Maryi do Konstytucji dogmatycznej o Kościele. Papież Paweł VI (1963-1978) uznał ten rozdział dotyczący Maryi za szczyt i ukoronowanie tejże Konstytucji[23]. „Sobór w ten sposób przerwał długotrwałą dyskusję o tym, gdzie znajduje się Maryja: po stronie Boga czy po stronie ludzi? Przed Soborem dodawano Maryi coraz to nowe przymioty, tak że mariologia robiła nieraz wrażenie mariolatrii. Tymczasem już św. Bernard określił jej ramy w dwóch maksymach: De Maria numquam satis[24] i Maria non indiget falso honore[25]”[26]. Sobór podkreśla, iż Bogarodzica jest już eschatologicznym wypełnieniem Kościoła: „Kościół w osobie Najświętszej Maryi Panny już osiąga doskonałość, dzięki której istnieje nieskalany i bez zmazy (por. Ef 5, 27)” — równocześnie zaś „chrześcijanie ciągle jeszcze starają się usilnie o to, aby przezwyciężając grzech, wzrastać w świętości; dlatego wznoszą oczy ku Maryi, która świeci całej wspólnocie wybranych jako wzór cnót”[27].

Sobór Watykański II, ukazując Maryję w tajemnicy Chrystusa, znajduje w ten sposób również drogę, aby pogłębić poznanie tajemnicy Kościoła. Sobór daje nam rozległą syntezę nauki katolickiej o zadaniu, jakie Matka Najświętsza spełnia w misterium Chrystusa i Kościoła. Odpowiada to doskonale celowi, który wytknął sobie Sobór, a mianowicie - aby ukazać prawdziwe oblicze Kościoła świętego, z którym Maryja jest wewnętrznie złączona i którego - jak to słusznie zauważono – „jest Ona cząstką największą, cząstką najlepszą, cząstką szczególną, cząstką najwyborniejszą”[28].

Na zakończenie trzeciej Sesji Soboru papież Paweł VI uroczyście ogłosił nowy tytuł nadany na cześć Najświętszej Dziewicy; tytuł, o który proszono z różnych stron świata katolickiego, szczególnie z Polski. Tytuł szczególnie drogi, gdyż wyrażający uprzywilejowane miejsce przyznane przez Sobór Najświętszej Maryi Pannie w Kościele: „Przeto na chwałę Matki Bożej i ku naszemu pokrzepieniu, ogłaszamy Najświętszą Maryję Pannę Matką Kościoła, to jest Matką całego ludu Bożego, zarówno wiernych, jak i pasterzy, którzy nazywają ją najukochańszą Matką. Pragniemy, by pod tym najmilszym tytułem od tej chwili, Dziewica-Matka była jeszcze bardziej czczona i wzywana przez lud chrześcijański[29]. Tytuł Matki Kościoła poszerzył w sposób fundamentalny tytuł Matki Boga, jaki Maryja nosi z samej natury Bożego wybrania. Tytuł Theotokos, nadany Maryi przez Sobór w Efezie w 431 roku, objawia Jej wielkość, ukazując, jak może być wyniesione stworzenie w tajemnicy Wcielenia. Maryja jest Matką Boga według natury ludzkiej. Tytuł Matki Kościoła ukazuje natomiast bliskość Matki Bożej wobec nas. Tytuł Matki Kościoła oddala ewentualne wrażenie o nieosiągalnym przez ludzkość wyniesieniu Maryi, zaś z drugiej strony podkreśla, że Jej wyjątkowe bogactwo obdarowania łaską jest przez Maryję dzielone z całą ludzkością[30].

Należy podkreślić, iż Maryja, powołana do jedynej i niepowtarzalnej godności Matki Boga, stała się dla wielu chrześcijan najbardziej wiarygodnym przykładem działania zbawczej Opatrzności. Nauka soborowa podkreśla i uwydatnia z całą jasnością jedyność pośrednictwa Jezusa Chrystusa (por 1 Tm 2, 5n). To Jemu podporządkowana jest posługa Maryi; dotyczy to zarówno Jej cielesnego macierzyństwa, jak też oddziaływania wstawienniczego dla braci i sióstr Jej Syna, którzy pielgrzymują jeszcze w życiu Kościoła[31].