Ja jestem Chlebem Żywym

Jezus poleca uczniom, by ludzie usiedli tak jak zasiada się w kulturze hellenistycznej do uczty (zob. Tb 2,1; Syr 25,18; 32,7). W ten także sposób Jezus i uczniowie zasiądą przy ostatniej wieczerzy (zob. 13,12.25; 21,20). Liczeni są jedynie mężczyźni. W przekazie św. Jana, nie ma, jak u synoptyków, wzmianki o obecności kobiet i dzieci. W ten sposób Jan nawiązuje do wychodzącego z niewoli Egipskiej narodu wybranego, w którym liczono tylko mężczyzn (zob. Lb 1, 35). Wzmianka o trawie wprowadza nastrój święta wiosny. Również i Jan, podobnie jak synoptycy przez odniesienie do Ps 23 kieruje uwagę na Jezusa jako pasterza zastawiającego stół na oczach przeciwników (Ps 23,5). Określenie miejsca – na górze – kieruje uwagę na świątynię. Góra na północy pełni w przekazie św. Jana funkcję Syjonu, miejsca świątyni. Jezus działający w tym miejscu jako wcielona Mądrość objawia władzę nad całym światem. Tłem uczty uczynionej przez Jezusa wydaje się być opis uczty Bożej w tzw. wielkiej apokalipsie Izajasza (Iz 25, 6-8).

Jezus postępuje tak jak ojciec w tradycyjnej rodzinie izraelskiej. Bierze chleb, łączy się z Bogiem i przystępuje do rozdzielania. Trzy czasowniki określają tutaj osobę Jezusa i Jego działanie: lambanein – wziął chleb (zob. Mk 14,22; Mt 26,26; Łk 22,19; 1 Kor 11,23), eucharistein – złożył dziękczynienie (zob. Mk 14,23; Mt 26,27; Łk 22,19; 1 Kor 11,24) i didomi – dał (zob. Mk 14,22.23; Mt 26,26.27; Łk 22,19; 1 Kor 11,23). Czasowniki te oczywiście nasuwają na pamięć słowa Jezusa ustanawiające Eucharystię.

W przekazie św. Jana w opisie ostatniej wieczerzy nie ma opisu ustanowienia Eucharystii. Ewangelista zamiast tego podkreśla przykazanie miłości jako kryterium autentycznej Eucharystii. Niewątpliwie jednak w J 6,11 mamy Janowe odniesienie do ustanowienia Eucharystii, której sens przedstawia w tzw. mowie eucharystycznej. W ujęciu czwartego ewangelisty sakrament Eucharystii to wiara, że ciało Jezusa jest prawdziwym pokarmem, a Jego krew prawdziwym napojem (zob. J 6,55). W ten sposób zdaje się podkreślać, że bez wiary sam ryt nie ma znaczenia.

Choć w janowym opisie uczniowie nie biorą udziału w rozdawaniu posiłku dla tłumów – co podkreślają synoptycy – to jednak uczestniczą w zbieraniu ułomków. Ewangelista podkreśla, iż zebrali oni dwanaście koszów ułomków. Taka wielka ilość resztek świadczy o wielkości cudu. Ale św. Jan idzie dalej – podkreśla, że zbieranie resztek ma na celu, aby nic nie zginęło. Niektórzy komentatorzy wskazują, iż zbieranie ułomków wynika z praktyki żydowskiej, która polegała na zbieraniu resztek pożywienia po posiłku. Inni podkreślają sakralny charakter chleba rozdanego przez Jezusa. Odnosząc tę wypowiedź do chleba eucharystycznego, wielu komentatorów doszukuje się tutaj zabezpieczenia go przez profanacją.