Judasz (1)

Fragment książki "Umęczon pod Ponckim Piłatem?" , który publikujemy za zgodą Wydawnictwa M

W wielkim dramacie męki i śmierci Jezusa, jaki nam opisują Ewangelie, mieści się dramat dodatkowy: zdrada jednego z tych dwunastu apostołów, których przecież Jezus wybierał osobiście, pojedynczo, jednego po drugim. Zdrada, która skończyła się tragicznie samobójstwem złoczyńcy.
Według reguł „kryminału" właśnie w medias res, od tego niejasnego i zagadkowego epizodu, rozpoczynamy nasze śledztwo rozdziałem, po któ­rym nastąpią dwa dalsze w celu dokładnego umiejscowienia, zbadania, przestudiowania tragicznej postaci Iskarioty.
A zatem śmierć Judasza. Mówi o niej tylko Ewangelia Mateusza. Pozo­stałe trzy, pozostawiwszy go pod drzewami oliwnymi Getsemani, nie po­święcają mu już żadnej wzmianki.
Oto tekst Mateusza: Wtedy Judasz, który Go wydał, widząc, że Go skaza­no, opamiętał się, zwrócił trzydzieści srebrników arcykapłanom i starszym i rzekł: «Zgrzeszyłem, wydawszy krew niewinną». Doskonale znana jest ich drwiąca odpowiedź oraz zakończenie dramatu: Lecz oni odparli: «Co nas to obchodzi? To twoja sprawa!» Rzuciwszy srebrniki ku przybytkowi, odda­lił się, potem poszedł i powiesił się (Mt 27,3-5).
Jedynie Dzieje Apostolskie (których autorem, według najstarszej tradycji, potwierdzonej przez większość współczesnych krytyków, jest Łukasz Ewangelista) powracają do tego zdarzenia w swoim pierwszym rozdziale, w przemówieniu, jakim Piotr nakłania braci do dokonania wyboru „świadka Zmartwychwstania", który zająłby opustoszałe miejsce w kolegium Dwunastu. W usta przeto Piotra autor Dziejów wkłada stwierdzenie, że Judasz spadłszy głową w dół, pękł na pół i wypłynęły wszystkie jego wnętrzności (Dz 1,18).
Tutaj wiec jest coś „więcej" (coś, co wielu wydawało się być czymś „prze­ciwko") w porównaniu z lapidarną wzmianką Mateusza: poszedł i powiesił się.
Problem staje się jeszcze trudniejszy z powodu niezgodności (naszym zadaniem będzie skontrolować, czy ona rzeczywiście zachodzi) między dwiema wersjami innego elementu tego dramatu.
Mateusz pisze: Arcykapłani zaś wzięli srebrniki (to znaczy pieniądze po­rzucone przez Judasza) i orzekli: «Nie wolno kłaść ich do skarbca świątyni, bo są zapłatą za krew». Po odbyciu narady kupili za nie Pole Garncarza na grzebanie cudzoziemców. Mateusz pisze dalej: Dlatego pole to aż po dziś dzień nosi nazwę Pole Krwi (27,6 n).
Natomiast w Dziejach Apostolskich czytamy: Judasz za pieniądze niegodziwie zdobyte, nabył ziemię. Potem następuje opis, już cytowany, szczegó­łów śmierci, z dodaniem (tutaj Łukasz na chwilę wtrąca się do przemówie­nia Piotra, zwracając się z wyjaśnieniami do swoich czytelników posługują­cych się językiem greckim, którzy nie znają ani języka aramejskiego, ani stolicy Izraela): Rozniosło się to wśród wszystkich mieszkańców Jerozolimy, tak że nazwano ową rolę w ich języku Hakeldamach, to znaczy: Pole Krwi.
Obydwa źródła, którymi rozporządzamy, są więc zgodne co do sposobu użycia tych parzących ręce pieniędzy oraz co do nazwy, jaką otrzymał w końcu uzyskany za nie nabytek. Ale kto kupił pole? Przywódcy żydows­cy (Mateusz) lub sam Judasz (Łukasz)? Ponadto, „krew", o której się wspo­mina, jest krwią Chrystusa (Mateusz), czy krwią Judasza (Łukasz)?
Te niezgodności, co łatwo zrozumieć, pobudzają pewną krytykę do doszukiwania się w nich dowodu na całkowitą niewiarygodność historyczną tradycji ewangelicznej. Tutaj jak i gdziekolwiek indziej.

Rozpatrzmy więc to z bliska, zaczynając od dwóch wersji śmierci. Wersji, które w rzeczywistości, zdaniem wielu, bynajmniej nie przeczą sobie nawza­jem, lecz się wzajemnie uzupełniają. Przekonany jest o tym, między innymi, Giuseppe Ricciotti, sławny biblista, autor książki Vita di Gesu Cristo^[1], która ukazała się po raz pierwszy w 1941 roku, ale jeszcze dzisiaj zalicza się do najbardziej miarodajnych i poczytnych.

-----------------------------

[1] W języku polskim: Giuseppe Ricciotti, Życie Jezusa Chrystusa, tłum. Jan Skowroński, Warsza­wa, wyd. 3, 1956 r.