Ofiary w judaizmie

3. aszam

Specyficzną formę ofiary przebłagalnej za grzech stanowi ofiara za przestępstwo (łac. sacrificium pro delicto). O jej odrębności od pozostałych typów ofiar, znanych w okresie Drugiej Świątyni, świadczy fakt, że mogła być ona zamieniona na ofiarę pienięż­ną. W przypadku jednak gdy ofiarnik decydował się na złożenie w ofierze zwierzęcia zamiast uiszczenia zapłaty, praktyczne roz­różnienie aszam i hattat staje się kwestią niezwykle skomplikowa­ną, a - według niektórych - nierozwiązywalną^[13]. Istnieją opinie egzegetów, według których hattat uchodziła początkowo za ofia­rę ekspiacyjną, a z biegiem czasu zastąpiono jej nazwę terminem aszam. Przestępstwo definiowane było przez Prawo przede wszyst­kim jako naruszenie cudzej własności oraz przekroczenie poszcze­gólnych przepisów Tory. W pierwszym przypadku obowiązywała restytucja powiększona o jedną piątą wartości skradzionej rzeczy. Ryt związany ofiarą za przestępstwo jasno określają przepisy kultyczne Księgi Kapłańskiej:

Jeżeli kto popełni nieuczciwość i zgrzeszy przez nieuwagę przy­właszczając sobie rzeczy poświęcone Panu, to przyniesie jako swo­je zadośćuczynienie dla Pana baranka bez skazy, wziętego spośród drobnego bydła, którego wartość wynosiłaby według oszacowania dwa sykle srebra według wagi przybytku na ofiarę zadośćuczynie­nia. (Kpł 5,15).

Inne wykroczenia, które domagały się sacrificium pro delicto to: przekroczenie prawa dokonane bez złej woli i bez świadomości (Kpł 5,17-19), fałszywa przysięga mająca na celu skrzywdzenie drugiej osoby (Kpł 5,20-26), stosunki seksualne z niewolnicą, któ­ra była zaręczona z innym mężczyzną (Kpł 19,20-21). Ofiarę tę składano także po oczyszczeniu z trądu oraz przy odnowieniu ślu­bów Nazirejczyka, który stał się rytualnie nieczysty (Lb 6,10-12).

O ile przy ofiarach typu hattat Prawo jasno określało rodzaj zwierzęcia, które należało zabić, uzależniając go od pozycji spo­łecznej ofiarnika, wyszczególnienia takiego brak przy ofiarach typu aszam. W samym rycie złożenia aszam należy wyróżnić: zabicie ofiary (Kpł 7,2a), obrzęd krwi (Kpł 7,2b), przyniesienie tłuszczu na ołtarz (Kpł 7,3), spalenie tłuszczu (Kpł 7,5) i przy­dzielenie mięsa kapłanom (Kpł 7,6). Jedyna różnica w rycie po­między hattat a aszam dotyczy obrzędu krwi, który w drugim przypadku ograniczał się jedynie do wylania jej u stóp ołtarza całopalenia^[14].

4. zabah szelamim

Ofiary pokoju, zwane niekiedy w literaturze zapokojnymi, komunijnymi lub ofiarami pojednania (łac. victima pacifica lub hostia pacificorum)^[15], związane były zawsze z ucztą rytualną. Sama nazwa budzi wśród biblistów pewne kontrowersje. Według zdecydowanej większości pochodzi ona od rdzenia rzeczowni­ka szalom, oznaczającego 'pokój'. Są jednak i tacy, którzy nazwę ofiary wywodzą od czasownika szallem ('wypełniać'), nazywa­jąc ją „ofiarą wypełnienia".

-----------------------------------------

[13] Wspomniany już Andersen podsumowuje dyskusję na ten temat nastę­pująco: "Of all the offerings in the P system, the ašam is the most difficult to understand. Indeed some scholars have claimed that even the P school no longer appreciated the distinctiveness between the ašam and the hattat. Almost every imaginable historical reconstruction for the relationship of the reparation offering and the purification offering has been posed. Needless to say, no overwhelming consensus has emerged"; Sacrifice and Sacrificial Offerings, 880.
[14] R. A. SIKORA, Rytuał składania ofiar w Starym Testamencie, 200.
[15] Ani w tłumaczeniach Biblii, ani w literaturze egzegetycznej nie ma jed­noznacznej terminologii określającej ten typ ofiary. Revised Standard Version ma peace-offering, New Revised Standard Version mówi o "sacrifice of well-being", English Bible używa określenia "shared-offering". Włoska Bibbia di Gerusalemme (tłumaczenie C.E.I) ma „sacrificio di comunione". Biblia Księdza Jakuba Wujka tłumaczyła „ofiary zapokojne", natomiast BT często używa określenia „ofiary biesiadne". Warto wspomnieć, że LXX oddaje tekst hebrajski sformułowaniem „ofiara zbawienia".