Ofiary w judaizmie

4.1. neder

Wśród Izraelitów przyjął się zwyczaj składania ślubów wo­bec Jahwe. Chcąc wyprosić Boże błogosławieństwo, Izraelita często zobowiązywał się ślubem (przysięgą) do złożenia ofiary. Była to ofiara składana ze zwierzęcia bez skazy, zgodnie z regu­lacją przepisu:

Jeżeli kto chce złożyć Panu ofiarę biesiadną, aby wypełnić ślub albo jako dar dobrowolny, niezależnie od tego, czy to będzie duże, czy małe bydlę, będzie ono bez skazy, aby było przyjęte. Nie będzie w nim żadnej skazy! Nie będziecie składać w ofierze Panu zwie­rząt ślepych, ułomnych, okaleczonych, spuchniętych, parszywych, owrzodzonych. Nie będziecie takich zwierząt składać na ołtarzu na ofiarę spalaną dla Pana. Cielca albo barana niekształtnego lub niewyrośniętego możesz złożyć jako ofiarę dobrowolną, ale jako ofiara ślubowana nie będzie on przyjęty (Kpł 22,21-23).

Według Flawiusza w niektórych przypadkach jako ofiarę na wypełnienie ślubów przynoszono mąkę, bądź oddzielnie, bądź zmieszaną z oliwą. W tym drugim przypadku tak przyrządzona
mieszanka mogła być już ugotowana (Ant. 3,235). Ofiara na wy­pełnienie ślubów winna być spożyta przez kapłana w przeciągu dwóch dni (Kpł 7,16; 22,21-23).

4.2. zebah hattodah

Z ofiarą pochwalną czy dziękczynną związano zwyczaj śpie­wu psalmu wyrażającego dziękczynienie. Ów motyw radości wyrażał przekonanie, że tylko Jahwe, jako ostatecznemu Dawcy wszelkiego dobra, należy się stała wdzięczność. Ideę złączenia ofiary z modlitwą dziękczynną wyraża psalmista w krótkim we­zwaniu: „Tobie złożę ofiarę pochwalną i wezwę imienia Pana" (Ps 116,17). Ofiara dziękczynna winna być spożyta w tym sa­mym dniu, w którym została złożona (Kpł 7,15).

4.3. nedabah

Osobista pobożność skłaniała niektórych Izraelitów do składania ofiar dobrowolnych. Ten rodzaj ofiary był jed­nak najmniejszą ofiarą, jaką można było złożyć w trzech piel­grzymkowych dniach świątecznych (2 Krn 35,8; Ezd 3,5). Ofiarowywane zwierzę musiało być, podobnie jak w przypad­ku innych ofiar, pozbawione wszelkiej skazy (Kpł 22,21-23). Ofiary dobrowolne winny być spożyte zgodnie z przepisami dotyczącymi ofiar na wypełnienie ślubów: „[mięso żertwy] winno się jeść tego samego dnia, ale resztę z niego można jeść następnego dnia. Jeżeli jednak jeszcze część tego mięsa pozostanie jeszcze na trzeci dzień, to będzie spalona w og­niu" (Kpł 7,16b-17).

5. minhah

Hebrajski rzeczownik minhah oznacza 'dar', głównie dar składany w świątyni. Ponieważ gospodarka Palestyny czasów Je­zusa bazowała na płodach rolnych, stąd darem tym było często zboże^[21]. Bezkrwawe ofiary z pokarmów (łac. munus lub oblatio) zawierały przeważnie zboże, do którego dołączano ofiarę napo­ju (najczęściej wina), wylewaną na ołtarz. Zboże ofiarowywano w postaci delikatnej mąki lub niekwaszonego ciasta (Kpł 2,11).

-----------------------------------------

[21] Dwa znaczenia hebrajskiego rzeczownika, „dar" i „ofiara pokarmowa" skłaniają niektórych egzegetów i językoznawców do prób określenia kierunku semantycznego rozwoju tego terminu. Biorą oni pod uwagę, że w języku fenickim rzeczownik ma jedynie znaczenie kultyczne, natomiast w ugaryckim odwrotnie - używany jest przede wszystkim w tekstach ekonomicznych. Kodeks P używa rzeczownika minhah na wskazanie ofiary z pokarmów, a przy uznaniu jego powygnaniowego pochodzenia można przypuszczać, że ewolucja rozumienia znaczenia terminu następowała od „daru" do „ofiary", co zresztą korelowałoby z praktyką składania w ofierze pokarmów. Trudności jednak powstają w przypadku nielicz­nych przedwygnaniowych tekstów Starego Testamentu, w których termin minhah używany jest na określenie ofiary pokarmowej. Lepiej więc przyjąć koegzystencję obydwu znaczeń jeszcze przed redakcją P.