Ojcostwo Boga w historii zbawienia

Bóg pozwala wybranemu przez siebie narodowi doświadczyć swojego cudownego i potężnego działania, by przeprowadzić go od strachu wobec Egipcjan do zaufania w ocalającą i pełną opiekuńczej troski moc kochającego ojca. Ważne jest, by zwrócić uwagę, że zbawcze dzieła Boga wobec izraelskiego ludu, nazywanego synem, służą całemu stworzeniu, a więc wszystkim ludziom. Bóg okazuje się wiernym i godnym zaufania ojcem także w dalszej wędrówce Izraela do ziemi obiecanej, kiedy zaspokaja potrzeby swojego wybranego syna w czasie pobytu na pustyni, niosąc go jak „ojciec niesie syna” (Pwt 1,31), a także wychowuje go ku prawdziwej wolności, karcąc jak „ojciec syna, którego darzy życzliwością” (Prz 3,12). Można zatem powiedzieć, że Izraelici w wydarzeniach towarzyszących wyjściu z egipskiego domu niewoli doświadczyli, czym jest ojcostwo Boga, który nazwał ich swym pierworodnym synem. Fakt wyzwolenia Izraela z niewoli egipskiej stanowi jeden z elementów konstytuujących wyznanie wiary, jaki został zachowany w pamięci narodu wybranego: „Jeśli w przyszłości syn cię zapyta: «Co znaczą te polecenia, ustawy i nakazy, jakie zlecił wam PAN, nasz Bóg?», odpowiesz mu: «Byliśmy niewolnikami faraona w Egipcie, ale PAN wyprowadził nas stamtąd mocną ręką»” (Pwt 6,20-21). Wydarzenie, jakim było wyjście ludu Bożego z „domu niewoli” (Wj 13,3.14) legło także u podstaw przymierza zawartego na Synaju (Wj 19,4), kiedy to Bóg odsłonił swoje ojcowskie oblicze przed Izraelitami, przygotowując ich do nowego życia. Wyjście z egipskiej niewoli i wydarzenia, jakie rozegrały się na Synaju warunkują siebie wzajemnie. Bóg wyprowadzając Izraela z niewoli okazał swoją moc i gotowość działania na rzecz wybranego narodu, stąd też w akcie zawarcia przymierza lud odpowiadając na ten wyjątkowy dar zobowiązuje się do posłuszeństwa Bożym prawom i postanowieniom.

W jaki sposób Bóg jako ojciec przygotowywał swój lud do nowego życia poprzez zawarcie z nim przymierza?

Wyzwolenie Izraela z egipskiej niewoli stanowi fundament przymierza synajskiego, które było najważniejszym wydarzeniem w całym okresie pobytu na pustyni Izraelitów, gdyż to wtedy zaistniały nowe relacje pomiędzy Bogiem i wybranym narodem. Bóg zawierając przymierze z Izraelitami na Synaju urzeczywistnia swoje plany wynikające z przymierza zawartego z patriarchą Abrahamem (por. Wj 32,13; Pwt 4,31). Wielka perykopa synajska (Wj 19,1-Lb 10,10) opisuje działania Boga, który po tym, jak wyzwolił Izraela spod władzy faraona pragnie uwolnić go także od jego własnych grzechów, bo tylko w ten sposób jest możliwe narodzenie się do nowego życia. W tym celu, jak troskliwy ojciec Bóg przyprowadził Izraelitów do siebie (Wj 19,4), do podnóża góry Synaj, by uczyć ich, na czym ma polegać życie w wolności. Naród wybrany znalazł się przy swoim Bogu, co spowodowało zaistnienie właściwych warunków nawiązania pomiędzy nimi nowych więzi. Ponieważ decydujące znaczenie w zawartym przymierzu ma Boża wierność wobec Izraela, dlatego też inicjatywa zmierzająca do stworzenia wyjątkowej relacji między nimi pochodzi od Boga, co wyraża Jego miłość i łaskę względem swojego ludu: „Jeśli więc teraz naprawdę będziecie Mi posłuszni i będziecie przestrzegać przymierza ze Mną, staniecie się moją szczególna własnością, bardziej niż inne ludy, gdyż do Mnie należy cała ziemia. Ale wy będziecie dla Mnie królestwem kapłanów i narodem świętym” (Wj 19,5-6). Osobisty ton całej wypowiedzi ma za fundament mocne zaangażowanie się Boga w akt wyzwolenia wybranego narodu z egipskiej niewoli, co potwierdzają terminy zapowiadające Boże działanie: „uwolnię (hebr. jāṣāʼ) was od jarzma egipskiego i wybawię (hebr. nāṣal) was z niewoli, i odkupię (hebr. gā’al) was” (Wj 6,6), podczas, gdy kolejne mówią o zbawczych dziełach jako dokonanych przez Boga, który swój lud: „wyprowadził” (hebr. ʽālā(h) użyty w koniugacji sprawczej hifil), „wykupił” (hebr. pādā(h) – Wj 13,15), „wybawił” (hebr. jāṣāʼ - Wj 14,30).

Izraelici zatem otrzymali od Boga wyjątkową propozycję, by stać się Jego szczególną własnością pośród innych narodów. Izrael może być osobistą własnością (hebr. s^egullā(h)) o wielkiej wartości dla właściciela. W taki to sposób została zobrazowana relacja pomiędzy Bogiem i wybranym przez Niego narodem. Izraelici chcąc trwać w takiej zażyłości ze swoim Bogiem powinni okazać mu synowskie posłuszeństwo, dzięki czemu staną się narzędziem Bożego działania zbawczego wobec wszystkich ludzi. Kolejne wezwania Boga, by Izrael stał się dla Niego „królestwem kapłanów” (hebr. mamleket kōhǎnîm) oraz „narodem świętym” (hebr. gôj qādôš) oznaczają, że naród wybrany powinien na wzór kapłana poprzez wszystkie aspekty życia umożliwiać innym poznawanie Boga, a więc żyć tak, by być dla innych czytelnym obrazem Bożej obecności w świecie. Ceremonię zawarcia przymierza tworzył rytuał pokropienia krwią, poprzedzony przyjęciem przez naród wybrany Bożego prawa i zobowiązania do kształtowania swojego życia według otrzymanych pouczeń (Wj 24,3-8). To właśnie wierność Bogu i posłuszeństwo Jego przykazaniom sprawia, że Izraelici wchodzą w zażyłą relację ze swoim Wybawcą, stając się w ten sposób Jego „krewnymi”. Zaistniała dzięki zawartemu przymierzu wzajemna bliskość pomiędzy Bogiem i wybranym narodem, który może cieszyć się Bożą opieką i wiernością jest najważniejszym wydarzeniem w życiu Izraela, ponieważ wszystko inne, włącznie z wejściem do obiecanej ziemi, rodzi się z trwania w tej wyjątkowej relacji. Bóg stwarzając z synów Izraela wspólnotę przymierza pragnie, aby ofiarowana Izraelitom wolność znalazła swoje odzwierciedlenie przede wszystkim w ich osobistym zaangażowaniu na rzecz bliźniego, co potwierdza przekazane pod Synajem Boże prawo.