Dzieje Izraela

Imperium rzymskie

Rzymską dominację w Palestynie poprzedził długi proces umacniania się potęgi Rzymu. Po dokonaniu dzieła zjednoczenia Italii (ok. połowy III w. przed Chr.) republika rzymska rozpoczęła walkę o opanowanie basenu Morza Śródziemnego. W trzech wojnach punickich (264-146 przed Chr.) Rzymianie pokonali swych najgroźniejszych rywali na zachodzie – Kartagińczyków (potomków Fenicjan) – i skierowali się na wschód. Kolejne etapy tej ekspansji to Macedonia (148 r. przed Chr.), Grecja (146 r. przed Chr.), oraz Pergamon i zachodnie wybrzeże Azji Mniejszej (133 r. przed Chr.), które nieco wcześniej oderwały się od imperium syryjskich Selucydów.
W 66 r. przed Chr. Pompejusz, dysponując największymi siłami, jakimi rozporządzał dotąd wódz rzymski, rozpoczął wyprawę na wschód. Podbił Azję Mniejszą i poprowadził swe oddziały do stóp Kaukazu oraz nad brzeg Morza Kaspijskiego. W tym czasie w Palestynie trwały walki o tron pomiędzy dwoma braćmi z dynastii hasmonejskiej, Arystobulem II i Hirkanem II. Pompejusz podbijający Armenię wysłał jeden z oddziałów pod wodzą Marka Skaurusa do Judei. Kiedy korpus rzymski stanął u wrót Judei, obaj bracia zwrócili się do niego o pomoc. Skaurus opowiedział się za Arystobulem II. Jednak Pompejusz po przybyciu do Palestyny i zdobyciu Jerozolimy w 63 r. przed Chr. udzielił swego poparcia Hirkanowi II, osadzając go na tronie (63-40 przed Chr.).
Palestyna stała się częścią imperium rzymskiego. Judea została przyłączona do gęsto zaludnionej prowincji syryjskiej, która miała służyć Rzymowi jako strefa buforowa przeciw Partom, mieszkającym za rzeką Eufrat. Ludy Bliskiego Wschodu, w przeszłości ciężko doświadczone przez najeźdźców napływających z Mezopotamii, upatrywały w przywództwie Rzymu lepszego wyjścia niż podległość Partom i ich sprzymierzeńcom.
W latach 50. Rzymianie powiększyli swój stan posiadania. Juliusz Cezar zajął Illiricum (współczesna Jugosławia) i Galię (współczesna Francja i Belgia) oraz dokonał inwazji na Brytanię i ogłosił dyktatorskie rządy w Italii. W wyniku wojny domowej, która wybuchła po śmierci Cezara, Oktawian August pokonał Marka Antoniusza (31 r. przed Chr.). Sprawował władzę od 27 r. przed Chr. do 14 r. po Chr., kładąc podwaliny pod ustrój Cesarstwa Rzymskiego. Jego imperium obejmowało ogromne połacie Europy, Azji Mniejszej, północnej Afryki i Bliskiego Wschodu.

Podbite tereny zyskiwały status rzymskich prowincji. Starsze z nich nazywano senackimi. Rządził w nich prokonsul mianowany przez senat rzymski. Natomiast prowincje podbite później określano mianem cesarskich. Podlegały one władzy legata wyznaczanego przez cesarza i stacjonowało w nich wojsko. W miejscach szczególnie zagrożonych konfliktami z lokalną ludnością (np. w Palestynie) legat dodatkowo ustanawiał prokuratora, który był odpowiedzialny za skuteczne ściąganie podatków i pilnowanie spokoju.
Mimo zależności politycznej od Rzymu, we wschodniej części imperium, a więc i w Syro-Palestynie, dominującą pozycję zachowała kultura grecka, której wpływowi ulegali sami zdobywcy.

 

Spis treści