Dzieje Izraela

Palestyna w czasach rzymskich

W 40 r. przed Chr., decyzją senatu rzymskiego, królem Judei został mianowany Herod Wielki, syn Antypatra II. Rządy w Jerozolimie Herod przejął faktycznie kilka lat później, pozostając cały czas lennikiem Rzymu. Jego królestwo obejmowało terytorium odpowiadające państwu Salomona (X w. przed Chr.).

Herod był wielkim budowniczym. Wznosił świątynie na cześć cesarza Augusta, odbudował Samarię i przemianował ją na Sebaste (gr. Sebastos - Augustus), rozbudował nadmorską Wieżę Stratona i nazwał Cezarea. W Jerozolimie wzniósł dla siebie pałac, twierdzę Antonia oraz amfiteatr. Na wschodnim brzegu Morza Martwego zbudował twierdzę Macheront, w pobliżu Betlejem wzniósł Herodeion – zamek, a później grobowiec. W całym kraju budował gimnazja, teatry oraz stadiony. W 20 r. przed Chr. rozpoczął odbudowę Świątyni, która trwała 46 lat.
Był znany z podejrzliwości i wielu skrytobójstw (ich ofiarą padali także członkowie najbliższej rodziny: świekra Aleksandra, synowie Aleksander, Arystobulos i Antypater). Gwałtownie przeciwdziałał wszelkim zakusom na swoją władzę. Zmarł w Jerychu na przełomie marca i kwietnia 4 r. przed Chr.
W testamencie podzielił królestwo pomiędzy trzech synów: Archelaosa, Antypasa oraz Filipa. Chciał, aby pierwszy z nich został królem. Sprzeciwił się jednak temu cesarz August, pozostawiając Archelaosowi jedynie tytuł etnarchy. Wszyscy trzej byli wasalami Rzymu i podlegali legatowi Syrii.
Archelaos był etnarchą Judei, Idumei i Samarii od 4 r. przed Chr. do 6 r. po Chr. Po dziesięciu latach rządów został wezwany do Rzymu i ostatecznie zesłany do Galii. Jego terytorium przeszło pod władzę rzymskiego prokuratora, który stacjonował w pałacu Heroda w Cezarei Nadmorskiej. Filip (syn Kleopatry), tetrarcha Gaulanitis, Iturei, Batanei, Trachonitis i Auranitis, władał nimi od 4 r. przed Chr. do 34 po Chr.
Natomiast Herod Antypas, rodzony brat Archelaosa, rządził (od 4 r. przed Chr. do 39 po Chr.) Galileą i Pereą. Odbudował Sepforis, a na południowo-wschodnim brzegu Jeziora Genezaret wzniósł Tyberiadę. Poślubił córkę władcy sąsiedniego państwa Nabatejczyków, lecz szybko rozwiódł się z nią, by ożenić się z Herodiadą – żoną swego brata, Filipa (związek ten potępił Jan Chrzciciel). W 39 r. ponaglany przez żonę udał się do Rzymu, aby prosić o tytuł królewski. Znalazł się jednak na wygraniu w Galii, a jego terytorium cesarz Kaligula oddał Agryppie I, bratu Herodiady.
W 41 r. Agryppa I złączył pod swoją władzą wszystkie części dawnego królestwa Heroda Wielkiego. Aby przypodobać się Żydom, prześladował chrześcijan (m.in. skazał na śmierć Jakuba, brata Jana). Zmarł cztery lata później w Cezarei. Jego syn Agryppa II nie odziedziczył królestwa po ojcu, gdyż Klaudiusz ponownie poddał Palestynę władzy prokuratora. Otrzymał tylko Chalkis, które wymienił w 53 r. na dawną tetrarchię Filipa wraz z Abileną. Sprawował nadzór nad Świątynią z prawem wyznaczania arcykapłana. Pozostał wiernym poddanym Rzymu podczas powstania żydowskiego w latach 66-70, przyczyniając się do jego stłumienia. Zmarł na przełomie 92 i 93 r. jako ostatni z dynastii herodiańskiej.

 

Spis treści