Dzieje Izraela

Od patriarchów do zjednoczonej monarchii

iblijne dzieje Izraela obejmują epokę od patriarchów Abrahama, Izaaka i Jakuba, protoplastów narodu wybrania, których życie przypadło na XIX/XVIII stulecie przed Chr., do zagłady Jerozolimy i utraty państwowości żydowskiej w 70 r. po Chr.
Lata 1850-1650 przed Chr. są nazywane okresem patriarchów. W tym czasie Abraham opuścił Mezopotamię i na polecenie Boga udał się do kraju od dawna zamieszkanego przez Kananejczyków i Amorytów.

Około stu lat później Józef, jego prawnuk (jeden z dwunastu synów Jakuba), znalazł się w Egipcie, gdzie zrobił wielką karierę. Podczas głodu panującego w Kanaanie sprowadził braci i ojca i osiedlił ich w ziemi Goszen.

Patriarchów łączyły więzy krwi oraz wiara, że istnieje tylko jeden Bóg, który na zawsze związał się z nimi i ich potomstwem przez Przymierze i obietnice. Od początku natura i rola Izraela realizowały się na dwóch poziomach – etnicznym i religijnym.
Czasy od patriarchów do wyzwolenia, któremu przewodził Mojżesz, to okres niewoli egipskiej (ok. 1650-1250 r. przed Chr.). Egipcjanie, początkowo przychylni, zaczęli z czasem widzieć w rozrastającym się narodzie izraelskim wielkie zagrożenie i powzięli kroki, aby temu przeciwdziałać. Położenie Izraelitów pogorszyło się. Wyjście narodu wybranego z Egiptu, które nastąpiło ok. 1270-1250 r. przed Chr., było najważniejszym wydarzeniem w jego starotestamentowych dziejach.
Podczas czterdziestoletniej wędrówki przez pustynię do Kanaanu (Ziemi Obiecanej) gromada niewolników przeobraziła się w świadomy swojej tożsamości naród.

Decydujące znaczenie w procesie kształtowania się nowej samoświadomości miało objawienie się Boga na Synaju. Izraelici pod wodzą Jozuego rozpoczęli penetrację i stopniowe przejmowanie Kanaanu. Musieli przy tym rywalizować z Kananejczykami, Amorytami i innymi ludami oraz napływającymi od strony Morza Sródziemnego Filistynami. Koegzystencja okazała się bardzo trudna. Obfitowała w liczne napięcia, konflikty, starcia zbrojne i otwarte wojny. Wobec nieustannych zagrożeń naród konsolidował się pod kierunkiem charyzmatycznych przywódców nazwanych sędziami.

Okres sędziów trwał od około 1200 do 1025 r. przed Chr. Ostatnim sędzią Izraela był Samuel, który namaścił króla – Saula. Terytorium, którym zarządzał pierwszy król, obejmowało górskie rejony Kanaanu. Panowanie Saula trwało około 20 lat i było naznaczone ciągłymi zmaganiami z Filistynami. W końcu Saul i jego trzej synowie zginęli z ich rąk.
Jeszcze za rządów Saula Samuel namaścił nowego władcę – Dawida, pasterza z Betlejem, który po śmierci Saula natychmiast stanął na czele narodu, podjął konfrontację z Filistynami i wygrał ją. Pokonał też Kananejczyków oraz sąsiednich władców. Rozszerzył i utrwalił granice swego państwa, zaś z zajętej podstępem Jerozolimy uczynił jego stolicę (ok. 1000-970). Zapoczątkował zakrojone na szeroką skalę przedsięwzięcia budowlane. Urzeczywistnił je jego syn, Salomon (ok. 970-930), który zbudował pałac królewski i świątynię w Jerozolimie oraz zadbał o centralizację kultu religijnego. Rozpoczął się okres Pierwszej Świątyni, która istniała do niewoli babilońskiej. Wkrótce po śmierci Salomona nasiliły się wołania o zmianę polityki wewnętrznej, ale Roboam, syn Salomona, zignorował je. W rezultacie silnego sprzeciwu ludu nastąpił podział polityczny kraju, za którym poszła schizma religijna. Lata rządów Dawida i Salomona są nazywane okresem zjednoczonej monarchii (ok. 1000-930 r. przed Chr.), zaś obaj władcy stali się symbolami pomyślności i dostatku czasów „złotego wieku” Izraela.

 

Spis treści