Zwiastowanie narodzenia Jana Chrzciciela (Łk 1,5-25)

KIM BĘDZIE JAN CHRZCICIEL?

Więc kiedy Zachariasz jest w środku i kiedy składa Bogu ofiarę, nagle pojawia się anioł Gabriel. Kapłana ogarnia strach, co zresztą jest zupełnie zrozumiałe… Wtedy zaczyna mówić anioł: obwieszcza wieść, że oto Zachariaszowi narodzi się syn, a kolejne trzy wersety to jakby uroczysta zapowiedź, kim będzie Jan Chrzciciel i jaka będzie jego misja…

Tak naprawdę, jest to najważniejsza część tego opowiadania. Omówimy ją nieco dokładniej. Jeśli przyjrzymy się strukturze całego fragmentu, zauważymy, że słowa anioła umieszczone są dokładnie w samym centrum. To, co znajduje się w centrum, jest najistotniejsze. Pozostałe wersety tworzą jakby ramę tego co w środku, otoczkę opartą na schemacie koncentrycznym (ABCDC’B’A’). Poza tym mamy tutaj silny kontrast: elementy zewnętrzne są narracją, zaś środek stanowi przesłanie, jakby orędzie. Słowa anioła są takim teologicznym sercem całego opowiadania. Temu orędziu autor natchniony nadał formę paralelizmu, czyli struktury opartej na schemacie ABC-A’B’C’. Widzimy, że poszczególne słowa układają się w pary: przed Panem – przed Nim; Duch Święty – duch; Pan – Bóg ich; synowie Izraela – lud doskonały. Od strony literackiej opowiadanie zostało bardzo dobrze przemyślane.

SŁOWA I MOTYWY ŁĄCZĄCE POSZCZEGÓLNE CZĘŚCI OPOWIADANIA: :

• A-A’: „Zdarzyło się”; „Elżbieta niepłodna” – „Elżbieta poczęła”.


• B-B’: „Przed Bogiem”; „Anioł”; „Lud czekał na zewnątrz”.


• C-C': Słowa Anioła – Słowa Zachariasza (bezpośredni cytat; „żona”).


• D-D’: Paralelizm motywów.

KOMPOZYCJA OPOWIADANIA O ZWIASTOWANIU NARODZIN JANA CHRZCICIELA (ŁK 1,5-15)

„Będzie bowiem wielki w oczach Pana; wina i sycery pić nie będzie i już w łonie matki napełniony będzie Duchem Świętym” (Łk 1,15). Co jest takiego szczególnego w dziecku, które ma się narodzić, że sam anioł ogłasza jego przyjście?

Tego jeszcze nie wiemy w tej chwili. Zrozumiemy to dopiero wtedy, gdy przeczytamy całą Ewangelię. Ale już teraz możemy być pewni, że będzie to niezwykły człowiek. Gdy w Biblii czyjeś narodzenie jest zwiastowane przez Bożego Posłańca, wówczas – nie ma co do tego żadnych wątpliwości – chodzi o niezwykłego człowieka, który w historii zbawienia odegra niebagatelną rolę. Istotnie, Jan jest wielki w oczach Pana i napełniony Duchem Świętym.

Ale dlaczego nie będzie pił wina ani sycery?

Jest to nawiązanie do starej biblijnej tradycji nazireatu. Wspomina o niej Księga Liczb: Gdy jaki mężczyzna lub kobieta złoży ślub nazireatu, aby się poświęcić dla Pana, musi się powstrzymać od wina i sycery, nie może używać octu winnego i octu z sycery ani soku z winogron; nie wolno mu jeść winogron zarówno świeżych, jak i suszonych (Lb 6,2-3). Nazirejczycy to ludzie, którzy całkowicie lub na jakiś czas poświęcali swe życie Panu.

Czyli chodzi o formę życia podobną współczesnemu życiu konsekrowanemu?

Poniekąd tak. Dziś konsekrowany to znaczy poświęcony Bogu. W języku hebrajskim słowo nasir oznacza: poświęcony, oddzielony. W czym wyrażało się takie szczególne poświęcenie życia? Po pierwsze, nazirejczycy nie pili wina ani jakichkolwiek innych napojów alkoholowych, nie spożywali też winogron. Po drugie, nie strzygli włosów. I po trzecie, nie wolno im było zbliżać się do zmarłych. Nawet wówczas, gdy odszedł ktoś bliski z ich rodziny.

Możesz wyjaśnić, co to jest sycera?

Sycera to napój alkoholowy, dość mocny… Robiono go ze zboża, z soku owoców lub z miodu. Być może przypominał trochę dzisiejsze piwo…

Jak żyli nazirejczycy?

Ślub oddania się Bogu mógł złożyć zarówno mężczyzna, jak i kobieta w dowolnym momencie życia. Niekiedy jednak poświęcano Panu dzieci jeszcze przed ich narodzeniem. Były to szczególne przypadki… Na przykład, gdy anioł Pana przyszedł do żony Manoacha, by zapowiedzieć jej narodziny Samsona, powiedział: Oto poczniesz i porodzisz syna, a brzytwa nie dotknie jego głowy, gdyż chłopiec ten będzie Bożym nazirejczykiem od chwili urodzenia (Sdz 13,5). Z kolei Anna, matka Samuela, sama obiecała Bogu swego syna, prosząc by Pan oddalił od niej nieszczęście bezpłodności: Panie Zastępów! Jeżeli (…) dasz mi potomka płci męskiej, wtedy oddam go Panu po wszystkie dni jego życia, a brzytwa nie dotknie jego głowy (1 Sm 1,11). Wiemy, kim byli w historii Izraela Samson i Samuel. W takim kontekście łatwiej nam zrozumieć, że zwiastowanie Jana Chrzciciela i te słowa o winie i sycerze od samego początku zdumiewały czytelników Ewangelii: kim będzie ten chłopak? Jaką misję Bóg mu przygotował, że mówi się o nim tak niezwykłe rzeczy? Przypomnij sobie, te same pytania zaraz po urodzeniu dziecka będą sobie stawiać mieszkańcy całej okolicy: Wszyscy, którzy o tym słyszeli, brali to sobie do serca i pytali: «Kimże będzie to dziecię?» (Łk 1,66).