Cierpienie na przykładzie Psalmu 22. Studium egzegetyczno – teologiczne.

ROZDZIAŁ I - BUDOWA LITERACKA PSALMÓW

1.1 Literacki charakter księgi Psalmów

Nazwa „psalm” pochodzi z greckiego i łacińskiego określenia psalmos/psalmus i odpowiada hebrajskiemu miz^emor. Oznacza ona utwór religijny o charakterze poetyckim, wykonywany przy akompaniamencie instrumentów strunowych (zimmer)^[3]. Księga psalmów obejmuje 150 utworów i jest to zbiór kanoniczny Biblii Hebrajskiej. Numeracja Psalmów jest inna w Septuagincie^[4] (przekład grecki) oraz w Wulgacie^[5] (przekład łaciński) a nieco inna w tekście hebrajskim^[6], tzw. tekst masorecki (TM)^[7]. Poniżej zilustrowane zostały różnice między jednym i drugim systemem numeracji^[8]:

Tekst masorecki	Septuaginta /=Wulgata/
1-8	1-8
9-10	9
11 – 113	10 – 112
114 - 115	113
116	114 – 115
117 – 146	116 – 145
147	146 – 147
148 – 150	148 – 150

Jak widać numeracja hebrajska większości wypadków wyprzedza o jednostkę numerację grecką (oraz łacińską)^[9]. Biblia Tysiąclecia na pierwszym miejscu podaje numerację tekstu oryginalnego, na drugim zaś, w nawiasie, numerację przyjętą w tłumaczeniach grecko – łacińskich^[10]; natomiast w tłumaczeniu Biblii Poznańskiej jest zachowana numeracja hebrajska^[11].
Psalmy tworzą w Biblii zbiór utworów, których można wyodrębnić pięć „ksiąg”. Jako kryterium podziału służą charakterystyczne formuły, zwane doksologiami, które występują na końcu każdej „księgi”^[12]. „Księgi” te przedstawiają się w następujący sposób:
I. Ps 1 – 41 (40);
II. Ps 42 (41) – 72 (71);
III. Ps 73 (72) – 89 (88);
IV. Ps 90 (89) – 106 (105);
V. Ps 107 (106) – 150^[13].

Nie znamy kryteriów tego podziałów. Najprawdopodobniej podzielono psalmy na podobieństwo Pięcioksięgu Mojżeszowego, czyli pierwszych pięciu Ksiąg Starego Testamentu. Byłoby to jakby poetyckie echo Pentateuchu^[14]. Księga pierwsza ma następującą doksologie:
„Błogosławiony Jahwe, Bóg Izraela, od wieków aż po wiek. Amen. Amen”. Doksologia księgi drugiej brzmi: „Błogosławione na wieki chwalebne Jego imię; niech się cała ziemia napełni Jego chwałą. Amen. Amen”. „Niech będzie błogosławiony Jahwe na wieki. Amen. Amen.” jest to doksologia trzeciej księgi. Czwarta księga ma taką doksologię: „Błogosławiony Jahwe, Bóg Izraela, od wieków na wieki. Cały lud niech woła: Amen.”, a piąta księga taką: „Wszystko, co żyje, niech chwali Pana. Alleluja”^[15]. Doksologie te zawierają błogosławieństwa pod adresem Jahwe, są one mniej lub bardziej rozwinięte^[16].
Psalmy wchodzące w skład tych ksiąg mają swoje własne tytuły, które zawierają różne informacje; i tak: o rodzaju literackim psalmu, o akompaniujących instrumentach muzycznych lub o melodii, według której należy psalm śpiewać, o przeznaczeniu liturgicznym, o okolicznościach historycznych związanych z psalmem, o autorze lub o osobie, której psalm jest dedykowany; wśród 150 Psalmów tylko 34 nie posiada tytułu zawierającego przynajmniej jedną z wymienionych wskazówek^[17]. Oprócz podziału na „księgi” można psalmy podzielić również na grupy. Według W. Harringtona jest siedem grup psalmów, oto te grupy:

1. Psalmy pochwalne:
(8, 19, 29, 33, 68, 100, 103, 104, 111, 113-115, 117, 135, 136, 145-150);
2. Psalmy dziękczynne:
(4, 9, 18, 30, 32, 34, 40, 63, 65-67, 92, 107, 116, 118, 124, 129, 138);
3. Psalmy błagalne:
(3, 5-7, 11, 13, 16, 17, 22, 23, 25-28, 31, 35, 38, 39, 41-44, 51, 54-62, 64, 69, 70, 71, 74, 77, 79, 80, 82, 83, 85, 86, 88, 90, 102, 108, 109, 120, 125, 130, 131, 137, 140-143);
4. Psalmy królewskie:
(2, 10, 21, 45, 72, 89, 101, 110, 132, 144);
5. Psalmy syjońskie:
(24, 46, 48, 76, 84, 87, 122);
6. Psalmy królowania Jahwe;
7. Psalmy inne:
- sapiencjalne – psalmy mądrościowe
(1, 9, 12, 14, 15, 17, 36, 37, 49, 52, 53, 73, 91, 94, 112, 119, 127, 128,
139);
- liturgii deuteronomicznej (78, 81, 95, 105, 107), są to psalmy, które stanowią potwierdzenie zasadniczej problematyki Księgi Powtórzonego Prawa.
- różne modlitwy
(121, 123, 126, 133, 134)^[18].