Siedmiokrotne "biada"

II. Egzegeza

23. Po raz trzeci rozbrzmiewa „biada" dla uczonych w Piśmie i faryzeuszy, którzy przykładają wielką wagę do drobnych przepisów odnoszących się do dzie­sięciny, natomiast lekceważą i pomijają fundamentalne przykazania Boże. Za­rzut odnosi się zatem do niewłaściwego, fałszywego objaśniania przepisów Tory przez tych, którzy czuli się do tego wyjaśniania powołani. W czasach Jezusa - o czym świadczy Miszna - uregulowania dotyczące dziesięcin wykraczały swym uściślaniem daleko poza biblijne nakazy (Kpł 27, 30; Pwt 14, 22n). Te ostatnie zobowiązywały do dziesięciny jedynie z plonów ziemi i owoców. Zgodnie z Miszną natomiast wszystko, co zostało na ziemi zbudowane lub zebrane, podlegało dziesięcinie, w tym także ziele takie jak koper (Maas. 4, 5) albo kminek (Dem. 2,1). Zaostrzenie w stosunku do biblijnych zaleceń wyrażało się także w tym, że do dziesięciny kapłańskiej i lewickiej (Lb 18, 21-32; por. Ne 10, 37-39) do­dano tzw. drugą dziesięcinę, którą należało przekazać z okazji pielgrzymki do Jerozolimy (Pwt 14, 22-27), oraz dwukrotną w ciągu okresu siedmiu lat (szabatowego) dziesięcinę dla ubogich (Pwt 14, 28n; 26, 12n). Dziesięcina służyła utrzymaniu kapłanów i lewitów, a także była źródłem utrzymania samej Świąty­ni. Również faryzeusze uznawali ważność przykazania o dziesięcinie, jakkolwiek reprezentowali w tym względzie stanowisko umiarkowane, a w każdym razie nie maksymalistyczne. Dziesięciny stanowiły znaczne obciążenie dla ubogiej ludno­ści, tak iż dla wielu wypełnienie obowiązku było niekiedy niemożliwe, nawet jeśli obowiązek ten uznawano.
Przepisom o dziesięcinie Jezus przeciwstawia ta barytera tou nomou (ważniejsze w Prawie): sprawiedliwość, miłosierdzie i wierność. Faryzeusze i uczeni nie rozróżniają pomiędzy tym, co ważne, a tym, co mniej ważne w Prawie. W konse­kwencji, dziesięcinę z kminku i mięty stawiają na równi z najważniejszymi przy­kazaniami w Prawie. Najważniejsze przykazania zostały sformułowane na pod­stawie wypowiedzi proroków. Są to: krisis odpowiadające biblijnemu mišpāt, co oznacza sprawiedliwy osąd, przyznanie każdemu tego, co mu się słusznie należy (u Mateusza tylko w tym miejscu), eleos (miłosierdzie) pojawiające się u Mate­usza dwukrotnie w cytacie z Oz 6,6 (9,13; 12,7) oznacza czyny miłości wyliczone m.in. w opisie sądu ostatecznego (25, 35-39. 42-44) i jest podstawowym wymogiem stawianym uczniom Jezusa (5, 7; 6, 12), a w szczególności zwierzch­nikom kościelnym (por. 18, 33);pistis (wiara) w Ewangelii Mateusza nie oznacza wiary w Jezusa lub też wiary wyrażającej się w czynach miłości, ale zgodnie z bi­blijną tradycją oznacza wierność (por. Ha 2,4; Syr 1,27; 15,15) (Luz III, 332n). Wiara jest podstawową cechą tych, którzy wchodzą do królestwa, a zarazem jest tym, czego brak w Izraelu (por. 8,10; 15,28; 21,21). Ten właśnie brak wiary jest powodem odrzucenia Izraela (21,32; 27,32). Wszystkie trzy razem wskazują na najważniejsze przykazanie wg Mateusza, tj. miłość (22,34-40).