Obmycie nóg uczniom

Użycie λελουμένος (wykąpany) zamiast νίψῃς (umyty) świadczy o dwóch różnych źródłach. Samo umywanie nóg nie jest przecież kąpielą. Dlatego werset 10 może być zaczerpnięty z dialogu dotyczącego obmyć rytualnych. Jezus mówi o niekonieczności całkowitego obmycia przez apostołów, którzy cali są czyści, ale nie wszyscy (J 13, 10).

Tę wypowiedź Jezusa można traktować jako polemikę z obmyciami rytualnymi, o czym świadczyć mogą inne teksty Jana^[130]. Natomiast po skonfrontowaniu z tekstami paralelnymi Nowego Testamentu można doszukiwać się w niej aluzji do sakramentu chrztu lub pokuty albo do innego „oczyszczenia przez czyn zbawczy Jezusa”^[131]. Za takim rozumieniem opowiadają się występujące tam terminy λελουμένος (wykąpany) czy λουω i λουτρον (kąpiel^[132], łaźnia, obmycie^[133]), które w Nowym Testamencie odnoszą się do obmycia poprzedzającego przyjęcie Eucharystii, jakim był chrzest^[134].

W tekście oryginalnym, w opisie umycia nóg apostołom, występuje również rozróżnienie wyrażające się w odmiennym znaczeniu słów λελουμένος (wykąpany) i νίψασθαι (obmyć się). Zarówno pierwszy jak i drugi dotyczą czynności związanych z obmyciami^[135], jednak pierwsze z nich, w pierwotnym Kościele, określało tych, którzy zostali obmyci we chrzcie. Dlatego można przyjmować, że J 13, 1-20 mówi o obmyciu takim jak chrzest. Natomiast drugi związany był bardziej z określeniem obmyć rytualnych. Podobnie jak νιπτω i καθαρος, które zawierają sens rytualny i opowiadają się za rozumieniem oczyszczenia nie takiego, jakim był chrzest, który oczyszcza z grzechów, ale jako codzienne obmycie częściowe, jakie występowało w rycie pokutnym^[136].

M. Bednarz zauważył, że w odpowiedzi danej Piotrowi „Jezus nawiązuje do zwyczaju brania kąpieli przed uroczystymi świętami, a zwłaszcza przed Paschą”^[137], dlatego mówi tylko o częściowym obmyciu, a nie o kąpieli. Na tej podstawie współczesna egzegeza w całej perykopie o umyciu nóg widzi aspekt sakramentalny^[138].

Niektórzy, idąc za Ojcami Kościoła^[139], upatrują w 10 wersecie mowę nie tylko o chrzcie, który tu ukazany jest jako λουω (brać kąpiel, kąpać się^[140]), ale o odpuszczeniu grzechów dokonanym po chrzcie, tu przedstawiony za pomocą terminu νιπτω (myć się, myć jakąś część ciała)^[141].

---------------------------------------------

[130] J 2,6; 3,25.34.