Obmycie nóg uczniom

Carlo Maria Martini analizując janową perykopę o umyciu nóg zauważył, że autor z dokładnością opisał gest Jezusa wobec swoich. Opis zawiera zaledwie sześć słów^[95], ale są one wyraźnie przedstawione, tak jakby każdy z nich miał znaczenie symboliczne, jakby były to czynności liturgiczne^[96].

To, co Chrystus uczynił swoim według zwyczajów żydowskich było zwykłą czynnością, ale fakt, że wykonał ją nauczyciel (J 13, 14) budziło i budzi wiele sprzeciwów, ponieważ „radykalnie narusza kulturowe ograniczenia związane ze statusem społecznym”^[97]. Takiej czynności w czasach Jezusa nie wykonywali ludzie wolni. Podkreśla to Michał Wojciechowski, który zwracając uwagę na zdjęcie szat zauważa, że złożenie szat przy umywaniu nóg nie było typowe, gdyż taką czynność wykonywali tylko niewolnicy, którzy „odziani byli skąpiej i gorzej”^[98]. Natomiast Bogdan Zbroja zauważył, że „przed każdą czynnością służebną składano, lub przynajmniej przepasywano, szaty. Długie szaty, jakie noszono wówczas w Palestynie, utrudniały intensywną pracę”^[99]. Józef Augustyn zauważył, że umywanie nóg jako niska posługa zwyczajowo była wykonywana tylko przez niewolników, ale „nigdy nie wykonywał jej w rodzinie ojciec rodziny, a we wspólnocie mistrz wspólnoty”^[100]. Potwierdza to „Komentarz Historyczno – Kulturowy do Nowego Testamentu” stwierdzając, że umywania nóg dokonywali „niewolnicy, bardzo uległe żony lub dzieci”^[101], ale nigdy pochodzenia żydowskiego^[102]. Taka opinia jest potwierdzona również przez Wilfrida Stinissen’a^[103]. Zauważa on, że „Żydowski niewolnik traktował to jako coś nie do pogodzenia z własną godnością i nie mógł być do tego zobowiązany”^[104]. W zwyczaju było, że gospodarz winien podać swemu gościowi wodę do obmycia stóp. Porównaniem może być tu perykopa o kobiecie cudzołożnej, która obmywała swymi łzami nogi Jezusa (por. Łk 7, 44). To on jako nauczyciel, powinien wymagać takiego gestu od uczniów, tak jak pan wymagał posłuszeństwa od niewolników, gdyż „według współczesnych zwyczajów uczeń powinien był pomagać swojemu nauczycielowi. Każdy pan mógł wymagać wszelkich posług od swoich niewolników”^[105]. Uczniowie świadczyli takie usługi swoim mistrzom. Innym nawiązaniem do tego czynu jest opis uczty w Betanii. Podczas, którego Maria, siostra Łazarza, wzięła funt drogocennego olejku nardu i namaściła nim stopy Jezusa^[106].

---------------------------------------------

[95]  wstał od wieczerzy i złożył szaty. A wziąwszy prześcieradło nim się przepasał. Potem nalał wody do miednicy. I zaczął umywaćuczniom nogi i ocieraćprześcieradłem, którym był przepasany.