Mit a historia

Rozdział 19,13: Gdy więc Piłat usłyszał te słowa, wyprowadził Jezusa na zewnątrz i zasiadł na trybunale, na miejscu zwanym Lithostrotos, po hebrajsku Gabbata.
Czym było owo Lithostrotos, o którym - podobnie jak o sadzawce -mówi Jan? Lithostrotos po grecku oznacza miejsce wybrukowane, kamienny bruk; po aramejsku (w języku, jakim posługiwał się naród izrael­ski w tamym czasie) - Gabbata, to „wysokość", „miejsce na wzniesie­niu". Przez wiele wieków znane było znaczenie tych dwu słów bez ja­kiegokolwiek zestawienia z topografią Jerozolimy. Dla tych, którzy popeł­nili błąd z sadzawką, nie było oczywiście żadnej trudności: tutaj także znajduje się pewien symbol. Cala praca poszła w kierunku wygrzebania jakiegoś mitologicznego szczegółu, jego znaczenia, podobnie jak w innych przypadkach.
Ale i tym razem doznali gorzkiej porażki. W roku 1927 francuski archeolog, Vincent, w swoich badaniach - mimo sarkazmu i kpin ze strony „ekspertów" - pokazał światu Lithostrotos czyli Gabbata. Jest to kamien­ne podwórze, wybrukowane na sposób rzymski, o rozmiarach 2500 m2. Rozciąga się ono tam właśnie, jak wskazuje Ewangelia, gdzie zaczynał się dziedziniec Antonii, fortecy garnizonu cesarskiego, w której zimą i z okazji Paschy mieszkał prokurator rzymski. O ile termin grecki odwołuje się do bruku, określenie hebrajsko-aramejskie, „wysokość", „miejsce na wzniesie­niu" wywodzi się z faktu, że twierdza Antonia wznosiła się na najwyższym z czterech pagórków, jakie miała Jerozolima.

Inna sporna sprawa: Nazaret i Piłat

Od rozważań o „Janie" przejdźmy do spojrzenia na całość Ewangelii.
Dlaczego nie wspomnieć o innej spornej i dość uciążliwej sytuacji, w której znalazło się i nadal (jak zobaczymy) znajduje się wielu specjalis­tów w związku z miejscowością w Galilei, zwaną Nazaret?
Stary Testament nigdzie nie wspomina Nazaretu (gdzie według ewan­gelistów Jezus spędził lata ukryte, zanim zaczął nauczanie). Nie mówią o nim także najstarsze hebrajskie komentarze Pisma. Sytuacja dziwna zważywszy, że w księgach tych odnajdujemy o wiele mniej znaczące mieściny, niż ta, która miała stać się „ojczyzną" Jezusa.
A zatem posypały się rozliczne komentarze o Nazarecie i na temat przymiotnika Nazarejczyk, poprzez który ewangeliści określają Jezusa. Oczywiście mit: imię symboliczne dla zmyślonego miasta.
A tymczasem w roku 1962 grupa archeologów izraelskich, kierowana przez profesora Avi Jonah z uniwersytetu w Jerozolimie, dokonała zespołu wykopalisk wśród ruin Cezarei Nadmorskiej, letniej siedziby prokuratora rzymskiego w Judei. Z ruin tych archeolodzy wydobyli rzeźbiony kamień z szarego marmuru o rozmiarach 15 x 12 cm, noszący cztery linijki napisu w starożytnym piśmie hebrajskim, który z pewnością nie pochodził z okresu późniejszego niż III wiek przed Chrystusem. Na tym starożytnym marmurze, wyrzeźbionym wiec na trzysta lat przed Jezusem, zaskoczenie! nazwa pewnej miejscowości: Nazaret... Po raz pierwszy stwierdzono naukowo pewność, że miasto to naprawdę istniało za czasów Jezusa. W rowie wykopanym już przez archeologów izraelskich zatonęły liczne, mozolnie wypracowane teorie, usiłujące podać powody, dla jakich Ewan­gelie zmyśliły miejscowość o nazwie Nazaret.
Godny pożałowania jest fakt, że - mimo iż ów marmur z Cezarei jest od lat eksponowany w muzeum archeologicznym w Jerozolimie - nadal pojawiają się interpretacje nie liczące się w ogóle z jego istnieniem.
Życie Jezusa Marcello Craveriego, w ostatnim wydaniu „przejrzanym i uzupełnionym", z czerwca 1974 roku powiada: „Zgodnie z opinią różnych specjalistów, Nazaret nigdy nie istniał". Tak więc nazwę Nazarejczyk, przypisaną Jezusowi w Nowym Testamencie „należy złączyć z poję­ciem Nazirah, przez które w tamtych czasach określano tych, którzy złożyli ślub, wieczysty lub czasowy, czystości i posłuszeństwa, zachowując nie obcięte włosy przez cały czas trwania ślubu".