Pięćdziesiątnica

W inny sposób, lecz w tej samej perspektywie przymierza, zesłanie Ducha Świętego na chrześcijan zgromadzonych na święto Pięćdziesiątnicy jest niejako inauguracją zaślubin Chrystusa z Koś­ciołem.

Zaślubiny te zaowocują płodnością. Oba święta ukazują w spo­sób uroczysty narodziny ludu uświęconego: narodziny Izraela, narodziny Kościoła, których przeznaczeniem jest tworzenie wspól­nie jednego ludu Bożego, „ludu świętego, królewskiego kapłań­stwa". Izrael stał się ludem dopiero na górze Synaj, gdy otrzymał Torę; Kościół stał się Ciałem pod działaniem Ducha Stworzyciela w dzień Pięćdziesiątnicy.

Dz 2,1: Kiedy nadszedł wreszcie dzień Pięćdziesiątnicy... W gre­ckim tekście świętego Łukasza czytamy Pentekostes, „pięćdziesiąty (dzień)"; terminu tego użył autor dla nazwania święta Szawuot. W Księdze Tobiasza jest ono nazywane Świętem Tygodni (Tb 2,1); Józef Flawiusz w Wojnie żydowskiej (6,5) nazywa je Świętem Siedmiu Tygodni. Literatura rabiniczna używa, podobnie jak Księ­ga Tobiasza, określenia chag Szawuot, częściej jednak Aceret, to znaczy „Zakończenie", ukoronowanie święta Paschy (Chag 2,4).

Według Tory Święto Tygodni jest dziękczynieniem składanym na zakończenie zbioru zbóż. Odliczycie sobie od dnia po szabacie, od dnia, w którym przyniesiecie snopy do wykonania nimi gestu kołysania, siedem tygodni pełnych, aż do dnia po siódmym szabacie odliczycie pięćdziesiąt dni i wtedy złożycie nową ofiarę pokarmową dla Pana. (...) Tego samego dnia zwołacie lud. Będzie to dla was zwołanie święte. Nie będziecie wykonywać tego dnia żadnej pracy, jest to ustawa wieczysta we wszystkich waszych siedzibach, dla waszych pokoleń (Kpł 23,15-16.21).

Od początków II wieku po Chrystusie Pięćdziesiątnica jest również świętem otrzymania Tory na górze Synaj. Tradycja rabiniczna nakazuje czytać tego dnia opowieść o zawarciu przymierza na Synaju (Wj 19 i 20). W trzecim wieku rabbi Eleazar mówił jasno: „Pięćdziesiątnica (Aceret) jest to dzień, w którym została dana Tora, i takie jest zdanie wszystkich" (Pes 68 b). Opowieść o otrzy­maniu Tory na Synaju, którą czytamy w Targumie Księgi Wyjścia (19 i 20), jest tak uderzająco bliska opowieści o Pięćdziesiątnicy chrześcijańskiej, że nie można w tym nie widzieć zbieżności: jedna uzupełnia drugą.

Dzień Pięćdziesiątnicy, o którym mówią Dzieje Apostolskie, jest więc dniem wielkiego święta, zamykającym siedem tygodni żniw. Cały ten okres pięćdziesięciu dni po święcie Paschy jest przypom­nieniem wyjścia z Egiptu, od pierwszej Paschy aż po otrzymanie Tory na Synaju w pięćdziesiąt dni później. Ten pięćdziesiąty dzień właśnie wybrał Duch Święty, aby zstąpić na rodzący się Kościół.

Zesłanie Ducha Świętego poprzedzone jest Wniebowstąpieniem: potrzeba było, aby Jezus „powrócił do ojca", aby zesłać Ducha na apostołów. Wyjaśnił tę tajemnicę swoim uczniom: Pożyteczne jest dla was moje odejście. Bo jeżeli nie odejdę, Pocieszyciel nie przyjdzie do was, a jeżeli odejdę, poślę Go do was (J 16,7). Widzieliśmy, że również Mojżesz opuszcza lud Izraela i „wstępuje" na Górę, aby otrzymać Dziesięć Przykazań. Wraca po wielu dniach, przynosząc „zesłaną" z nieba Torę.

W Kościele pierwotnym Wniebowstąpienie Jezusa wspominano w święto Zesłania Ducha Świętego; kojarzyło się ono z pewno­ścią z wstąpieniem Mojżesza na górę Synaj. Czyż święty Piotr nie mówi w dzień Pięćdziesiątnicy: Wyniesiony na prawicę Boga, otrzy­mał od Ojca obietnicę Ducha Świętego i zesłał Go, jak to sami widzicie i słyszycie (Dz 2,33). U stóp Synaju lud „widzi i słyszy", otrzymuje Torę. W Wieczerniku Kościół otrzymuje Ducha, dopeł­nienie Tory.

Dodajmy, że według tradycji rabinicznej Mojżesz „wstąpił na Górę pierwszego dnia trzeciego miesiąca", a Torę otrzymał „szós­tego dnia trzeciego miesiąca, a więc w ostatnim okresie Ty­godni, tuż przed dniem Pięćdziesiątnicy. Święty Łukasz mówi, że Jezus ukazywał się im przez czterdzieści dni (Dz 1,3), wstąpił wiec do nieba dziesięć dni przed dniem Aceret. Owe czterdzieści dni wskazują wyraźnie, że Jezus wypełnił Exodus. Według tradycji rabinicznej w ciągu tych siedmiu tygodni obchodzi się jego po­szczególne etapy.

Wieczorem owego pierwszego dnia tygodnia (...) przyszedł Jezus, stanął pośrodku i rzekł do nich: «Pokój wam!» (...) tchnął na nich i powiedział im: «Weźmijcie Ducha Świętego!» (J 20,19.22). Zauważ­my, że to pierwsze zesłanie Ducha Świętego na apostołów ma miejsce w pierwszy z pięćdziesięciu dni okresu Tygodni. Tego dnia ofiarowywano w Świątyni uroczyście pierwszy snop.