Człowiek zbawiony

Także 2 Kor 3,17 w zwięzłym zdaniu łączy Ducha z wolno­ścią: „Gdzie jest Duch Pański tam wolność". W kontekście jest mowa o nawróceniu do Pana, ale także o chwale. Ci, którzy się nawracają, wkraczają w sferę Ducha i odzyskują wolność. Do­kładniejsze rozumienie wolności umożliwia tu przeciwstawienie Starego i Nowego Przymierza. I tak naprzeciw siebie pojawiają się litera i duch, śmierć i życie (3,6 n). Podstawową treścią wolności jest wyzwolenie do chwały i do życia. W 3,17 pojawia się ona nawet bez rodzajnika. Wyzwolenie jest procesem od­mieniającym człowieka (3,18), a litera i zasłona (3,14-16) oka­zują się metaforami opisującymi istotę niewoli. I na odwrót: powrót do Prawa równa się powróceniu do niewoli. Chrześcijanie w Galacji, gotowi dokonać tego kroku, są ostrzegani przed jego konsekwencjami: „Ku wolności wyswobodził nas Chrystus. A za­tem trwajcie w niej i nie poddawajcie się na nowo pod jarzmo niewoli" (Ga 5,1; por. 2,4). Niech się uważają za dzieci nie niewolnicy Hagar, lecz wolnej Sary - jak argumentuje Paweł w swym śmiałym wykładzie Pisma. Należą nie do ziemskiego, lecz do niebieskiego Jeruzalem, które jest wolne.

Interesujące jest, że Paweł musi ciągle na nowo występować w obronie wolności. W człowieku jest jakiś pęd ku zniewoleniu. Właściwe traktowanie wolności wymaga dojrzałej osobowości. Dlatego musi on wzywać do rozumnego obchodzenia się z wolnością: „Wy zatem, bracia, zostaliście powołani do wolności. Tylko nie [bierzcie] tej wolności jako zachęty do [hołdowania] ciału, wręcz przeciwnie, miłością ożywieni służcie sobie wzajem­nie" (Ga 5,13).

Dokonujące się w Duchu wyswobodzenie do wolności umoż­liwia czynną miłość. Tu dochodzimy do szczytu nauki Pawła o wolności. W 1 Liście do Koryntian mówi on o wolności w kontekście parenetycznym. Z całym realizmem zwraca się do konkretnych niewolników i do ludzi wolnych, by wskazać na względne znaczenie w Kościele ich społecznej kondycji. Niewol­nik powinien się uważać za wyzwoleńca Pana, a wyzwoleniec za niewolnika Chrystusa (7,22). Ta dialektyczna wypowiedź nie zmierza jeszcze do zniesienia stanu niewolnictwa, lecz do wy­tworzenia wewnętrznej postawy, która jednak nie może pozostać bez zewnętrznych następstw. W tym kontekście kontrowersyjne jest rozumienie μᾶλλον χρῆσαι w 7,21. Można je przetłuma­czyć: „Jeśli zostałeś powołany jako niewolnik, nie martw się. Ale jeżeli możesz stać się wolnym, raczej skorzystaj z tego, albo też: raczej żyj dalej [jako niewolnik]". Paradoksalnie Paweł mógłby opowiadać się za tym ostatnim^[19]. Lepiej jest żyć dla Chrystusa, pozostając w stanie niewolnictwa, jako Chrystusowy wyzwole­niec. Wolność cywilną należy odróżniać od wolności chrześcijań­skiej. Ta druga nie jest uzależniona od pierwszej, ona raczej nad nią góruje. Jeżeli nawet w 1 Kor 9,1 Apostoł nazywa siebie samego człowiekiem wolnym, ma na myśli swój status społeczny. Ale zaraz uzupełnia tę wypowiedź, dodając, że choć nie jest uzależniony od nikogo, to jednak sam siebie uczynił niewol­nikiem, ażeby tym liczniejsi byli ci, których pozyska (9,19).

Nieco inaczej przedstawia się sprawa wolności sumienia. Ale również ona jest wyrazem wolności chrześcijańskiej. Mimo iż działanie jest określone sumieniem jednostki, to jednak sumienie drugiego stwarza tu pewne ograniczenia. Mimo iż w zasadzie jestem wolny, mogą zaistnieć sytuacje, kiedy powodowany miłością biorę pod uwagę głos sumienia drugiego. Znamienna jest w tym kontekście dyskusja dotycząca spożywania mięsa zwierząt ofiarowanych bożkom (1 Kor 10,23-33)^[20].

Działanie Boga jest uważane za stwórczą odnowę, wtedy gdy jego celem jest nowe stworzenie. Ten termin występuje u Pawła dwa razy. Charakterystyczne jest tutaj użycie czasu teraźniej­szego^[21] i pojawiająca się w tym miejscu koncentracja antro­pologiczna. Człowiek, który otrzymał chrzest, jest już nowym stworzeniem. Słusznie przyjmuje się tu odniesienie do chrztu^[22].

-----------------------------

[19] Tak uważają Conzelmann, Klauck w komentarzach do 1 Kor.
[20] Zob. wyżej s. 247-249.
[21] Zwraca na to szczególną uwagę Vögtle, Zukunft, 178-180.
[22] Tak np. Mussner, Gal, 415.