OLIWA

W Biblii oliwa z oliwek. W zależności od sposobu produkcji otrzymywano oliwę różnej jakości. Najlepszą oliwę - oliwę tłoczoną (por. 1 Krl 5,25) - otrzymywano, rozgniatając oliwki (np. wydeptując je nogami, Mi 6,15) umieszczone w koszyku. Oliwę gorszego gatunku otrzymywano, ubijając, a następnie wyciskając miąższ; ten proces można było powtórzyć, żeby otrzymywać więcej oliwy.

Oliwa była podstawowym składnikiem pożywienia - wdowa z Sarepty miała tylko „garść mąki w dzbanie i trochę oliwy w baryłce" (1 Krl 17,12-16). Była też niezbędna do pieczenia chleba; stanowiła podstawowy składnik ofiary pokarmowej, mącznej (por. Kpł 2). Do ofiary pokarmowej nadawał się każdy typ oliwy, ale do ofiary pokarmowej, składanej razem z ustawiczną ofiarą całopalenia konieczna była oliwa najwyższej jakości, tłoczona (Wj 29,40; Lb 28,5). W ofiarach pokarmowych, które nie były wyrazem radości, nie używano oliwy ani kadzidła (Kpł 5,11; Lb 5,15).

Oliwy używano też do celów kosmetycznych. Mieszano ją z wonnościami, uzyskując aromatyczne balsamy czy maści (por. Est 2,12; Pnp 1,3; 4,10). Żałobnicy nie używali oliwy (2 Sm 14,2; Iz 61,3; Dn 10,2-3). Oliwa była wyrazem zadowolenia, wypoczynku i przyjemności (Ps 23,5; 104,15). Stosowano ją do leczenia ran (Iz 1,6) i do smarowania skórzanych tarcz (Iz 21,5).

Oliwę stosowano do religijnych namaszczeń przedmiotów i osób. Jakub rozlał oliwę na świętej steli (Rdz 28,18; 31,13; 35,14). Specjalną oliwą namaszczano Aarona, jego synów i różne sprzęty w przybytku (por. Wj 29; 30,22-33). W czasie obrzędu oczyszczenia trędowatego, który został wyleczony z trądu, kapłan musiał pomazać jego prawe ucho, wielki palec prawej ręki i prawej nogi (Kpł 14,10.12.15-18). Namaszczano królów (1 Sm 10,1; 16,13; 1 Krl 1,39). Proroków najwyraźniej także namaszczano (1 Krl 19,16). Przepis na otrzymanie oliwy do namaszczania kapłanów został podany w Wj 30,22-25.

Oliwy używano jako paliwa do lamp. Oliwa do świecznika w przybytku musiała być najwyższej jakości, tłoczona (Wj 27,20; Kpł 24,2). W NT oliwy używa się w rytuałach uzdrawiających (Mk 6,13; Jk 5,14).

Oliwa jest oznaką urodzajności ziemi (Pwt 33,24; Hi 29,6), a wraz z pszenicą i moszczem świadczy o błogosławieństwie i obfitości wszelkich płodów (Pwt 7,13; 11,14).
(EB)