Gdzie jest Bóg?

W przytoczonym fragmencie Księgi Wyjścia znajduje się zwrot, który nas pokieruje: „Chwała Pana zamieszkała na górze Synaj". Kawod 'Adonaj^[6], która jest samą istotą Boga w Jego ko­munikowaniu się i manifestowaniu, chwała Boża, która jest pro­mieniejącym blaskiem Jego obecności, przychodzi, aby zamiesz­kać, to znaczy rozbić namiot - co literalnie oznacza czasownik szakan - na ziemi, a ściślej - na górze Synaj. Bóg wybiera sobie konkretne miejsca w przestrzeni, aby objawić się i nawiązać re­lację z ludźmi. Dla ludu wyzwolonego z Egiptu lub lepiej - dla Izraelitów stanowiących lud w przymierzu z Bogiem, Bóg przy­chodzi, by zamieszkać na Synaju, w taki sposób, aby być Bogiem wśród swego ludu, Bogiem ze swoim ludem, 'Immanu-'El, „Bogiem-z-nami” (zob. Iz 7,14; 8,8.10).
Ponieważ jednak lud Izraela - który został powołany do służ­by, do kultu ('awoda) Boga na pustyni (zob. Wj 3,12; 5,1 itd.), poza „domem niewoli" (zob. Wj 13,3.14; 20,2; Pwt 5,6 itd.) - jest ludem zmierzającym ku Ziemi Obiecanej. Bóg, który jest z nim w przymierzu, postanawia towarzyszyć mu w jego exodusie. To­też na rozkaz Boga Mojżesz stawia Namiot Spotkania (zob. Wj 27,21; 28,43 itd.), który zawsze będzie podążał za ludem wędrującym „do krainy płynącej mlekiem i miodem" (Wj 3,8). Tak mówi Pan:

Wybudują dla Mnie świątynię, abym mógł zamieszkać (cza­sownik szakan) pośród nich (Wj 25,8).

Przez to, że tam się wam objawię, miejsce to zostanie uświęcone moją chwałą (...) Zamieszkam (czasownik sza­kan) pośród Izraelitów i będę ich Bogiem. Będą wiedzieli, że to Ja jestem Pan, ich Bóg, który wyprowadził ich z ziemi egipskiej, aby zamieszkać (czasownik szakan) pośród nich. Ja jestem Pan, ich Bóg! (Wj 29,43.45-6).

Na końcu Księgi Wyjścia czytamy: „W ten sposób Mojżesz ukoń­czył dzieło. Obłok okrył Namiot Spotkania, a chwała Pana na­pełniła święte mieszkanie (miszkan)" (Wj 40,33-34). Tu Bóg spo­tyka swój lud, a z kolei lud wielbi, spotyka Go i otrzymuje przez Mojżesza słowo od Boga, który jest jedynym wśród wszystkich bogów, jako że jest Bogiem, który przemawia i który kocha.
Gdy Izrael wejdzie do Ziemi Obiecanej, Namiot Spotkania między Bogiem i Jego ludem nadal będzie wędrował. Najpierw będzie znajdował się w Szilo za sprawą Jozuego (zob. Joz 18,1; Sdz 18,31), potem Dawid przeniesie go do Jerozolimy (zob. 2 Sm 6,17), wreszcie na stałe znajdzie swoje miejsce w świątyni zbudowanej przez Salomona (zob. 1 Krl 8,1-9). W Pierwszej Księdze Królewskiej tak jest napisane:

Skoro tylko kapłani wyszli z miejsca świętego, obłok wypeł­nił dom Pana. Kapłani nie mogli więc dalej spełniać swojej posługi, gdyż chwała Pana napełniła dom Pana. Wtedy Salo­mon przemówił: „Panie, powiedziałeś, że będziesz mieszkał (czasownik szakan) w ciemnym obłoku" (1 Krl 8,10-12).

Wreszcie jest to miejsce obecności Bożej. Bóg, który za­mieszkuje niebiosa niebios, ustanawia miejsce swej obecności na ziemi, Miejsce Najświętsze (zob. Wj 26,33-34; 1 Krl 8,6 itd.) wewnątrz świątyni, a wszystko to po to - nie można zapomi­nać - aby spotykać się ze swoim ludem. W doskonałej harmonii z językiem Pisma Świętego tradycja żydowska wyrażała tę Bożą obecność terminem Szekina^[7], rzeczownikiem pochodzącym od wielokrotnie spotykanego czasownika szakan.

-----------------------------------------------------

[6] Omówienie ważnego żydowskiego spojrzenia na chwałę Bożą zob. w: A. J. Heschel, Bóg szukający człowieka. Podstawy filozofii judaizmu, Wydaw­nictwo Esprit, Kraków 2007.
[7] Por. E. E. Urbach, Le sages d'Israel, Cerf, Paris 1996, s. 43-72 i 721-729.