Bóg Ojciec. Źródła Pawłowego obrazu Boga Ojca

[1] Zob. szerzej P. Łabuda, Paweł jako ojciec i Bóg jako „Abba Ojciec”, „Verbum Vitae” 20(2011), s. 171-190; tenże, Paweł jako „Starotestamentalny Ojciec”, w: Aksjologiczne wymiary wychowania. Współczesne szanse i zagrożenia, red. J. Siewiora, Tarnów 2012, s. 109-124.

[2] Zob. szerzej M. Bednarz, P. Łabuda, Orędzie Pawłowe – aktualne jeszcze dzisiaj?, Tarnów 2009.

[3] Zob. szerzej P. Łabuda, Rodzina – wspólnota życia i wychowania w Biblii, Tarnów 2007, s. 27-41.

[4] Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość, Kraków 2005, s. 30.

[5] Pamiętać jednak należy, że dzieci pozamałżeńskie były wykluczane ze zgromadzeń Jhwh (zob. Pwt 23,3), chyba, że ojciec rodziny takie dzieci adoptował jako swoje (zob. Rdz 48,5-6).

[6] Hebr. ger, od rdzenia gwr, oznaczającego osiedlić się, zamieszkać. Rdzeń ten zawiera też w sobie ideę zamieszkania i pozostania pod czyjąś opieką, jako domownik, zob. F. Brown, D. Litt, The Brown-Driver-Briggs Hebrew and English Lexicon, Boston 2001⁶, s. 157-158.

[7] Później Prawo wyznacza trzy święta pielgrzymkowe (zob. Wj 34,23), które obligowały szczególnie mężczyzn do udania się do Jerozolimy. Były to święta Paschy i następujące po nich siedmiodniowe święta Przaśników, święto Pięćdziesiątnicy oraz święto Zbiorów (Wj 23,14n.; 34,23).

[8] Zob. T. M. Dąbek, Prawo stało się dla nas wychowawcą [który miał prowadzić] ku Chrystusowi (Ga 3,24), w: Pan moją mocą i pieśnią (Ps 118,14), red. S. Hałas, P. Włodyga, Kraków 2006, s. 44.

[9] R. Rubinkiewicz, Rodzina jako środowisko wychowawcze, w: Biblia o rodzinie, Lublin 1997, red. G. Witaszek, s. 44.

[10] Zob. R. Rubinkiewicz, Rodzina jako środowisko wychowawcze, s. 39.

[11] Zob. R. Popowski, Wielki słownik grecko – polski Nowego Testamentu. Wydanie z pełna lokalizacją greckich haseł, kluczem polsko – greckim oraz indeksem form czasownikowych, Warszawa 1997, s. 456.

[12] Zob. Brown, D. Litt, The Brown-Driver-Briggs Hebrew and English Lexicon, s. 415-416.

[13] Zob. R. Rubinkiewicz, Rodzina jako środowisko wychowawcze, s. 46.

[14] „Kto miłuje swego syna, często używa na niego rózgi, aby na końcu mógł się nim cieszyć. Kto wychowuje swego syna, będzie miał z niego pociechę i dumny będzie z niego między znajomymi. Kto kształci swego syna, budzi zazdrość u wroga, a wobec przyjaciół będzie nim się cieszył. Skończył życie jego ojciec, ale jakby nie umarł, gdyż podobnego sobie zostawił. W czasie życia swego widział go i doznał radości, a i przy śmierci swej nie został zasmucony. Przeciwnikom zostawił mściciela, a przyjaciołom tego, który im okaże wdzięczność. Rozpieszcza syna swego ten, kto opatruje każdą jego ranę i komu na każdy jego głos wzruszają się wnętrzności. Koń nieujeżdżony jest narowisty, a syn zostawiony samemu sobie staje się zuchwały. Pieść dziecko, a wprawi cię w osłupienie, baw się nim, a sprawi ci smutek. Nie śmiej się razem z nim, abyś nie został wraz z nim zasmucony i abyś na koniec nie zgrzytał zębami. W młodości nie dawaj mu zbytniej swobody, okładaj razami boki jego, gdy jest jeszcze młody, aby, gdy zmężnieje, nie odmówił ci posłuchu. Wychowuj syna swego i używaj do pracy, abyś nie został zaskoczony jego bezczelnością” (Syr 30,1-13).