Wstęp do Ewangelii wg św. Jana

Czwarta Ewangelia, jako jedna z ostatnich Ksiąg Nowego Testamentu, została napisana - albo zakończona jej redakcja - pod koniec I lub na przełomie I i II stulecia po Chrystusie, gdy naoczni świadkowie Jezusa odchodzili.
O jej autorze możemy powiedzieć, że jeżeli nie był ostatnim, to z pewnością jednym z ostatnich świadków, który widział Jezusa. Jako nosiciel Tradycji apostol­skiej najgłębiej wniknął w tajemnicę Jezusa. Razem z nim skończył się czas Obja­wienia. A to oznacza, że „odtąd nie należy się już spodziewać żadnego nowego objawienia publicznego przed chwalebnym ukazaniem się Pana naszego Jezusa Chrystusa" (KO. 4.).
Autor tego tekstu należy do ostatniego pokolenia naocznych świadków Jezusa, które przekazało Kościołowi, a przez Kościół światu, cały swój depozyt wiary ra­zem z pismami Nowego Testamentu, pośród których ta Ewangelia była jedną z najpóźniej spisanych ksiąg.
Posiadamy w niej dojrzały owoc czasów apostolskich, a jej teologia jest ukoro­nowaniem teologii św. Pawła. W Janowym tekście odnajdujemy teologię epifanii, tzn. księgę Objawienia się Boga w Jezusie z Nazaretu.
Ewangelista nadał temu Objawieniu ostateczną formę literacką, dojrzałą i w pełni rozwiniętą. Jan nie tyle chce objawiać coś nowego z życia Jezusa, ile za pośrednictwem wybranych wydarzeń z życia Jezusa przekazać następujące orędzie:

Jezus jako centrum i serce Ewangelii.

Treścią następnych rozdziałów będą zatem:

- Charakterystyka Ewangelii jako Księgi Objawienia i Księgi wiary.
- Postać Jezusa.

Zagadnienia te są dla nas ważniejsze od problemu jej autorstwa.

III. EWANGELIA ŚW. JANA

W drugim rozdziale rozważaliśmy problem autorstwa. Ale ważniejsze od niego jest pytanie o cechy charakterystyczne i cel, jaki przyświeca czwartej Ewangelii. O jej charakterystykę zapytamy najstarsze świadectwa, jakie do nas dotarły. Cel, jaki przyświecał autorowi i redaktorom, odszukamy w tekście samej Ewangelii. Jest on jasno określony na początku i na końcu. Jest ona Księgą Objawienia i Księ­gą wiary.

Omówimy kolejno następujące tematy:

1. Ewangelia duchowa - najstarsze świadectwa o czwartej Ewangelii.
2. Cel Ewangelii.
3. Księga Objawienia.
4. Księga wiary.

Chociaż w tym rozdziale będziemy badać i opisywać charakterystyczne cechy Ewangelii św. Jana, to w rzeczywistości będziemy wnikać w tajemnicę Jezusa Chry­stusa. On bowiem jest główną treścią i celem - sercem omawianej Księgi. To samo należy powiedzieć o pozostałych rozdziałach. Już teraz dotkniemy głębokiej praw­dy, którą w całej pełni odkryjemy w „Podsumowaniu", mianowicie że „przez wszyst­kie słowa Pisma Świętego Bóg wypowiada tylko jedno Słowo, w którym wypowia­da się cały" (KKK, 102.). I dlatego „chrześcijaństwo nie jest religią Księgi", lecz „religią Słowa Bożego - nie słowa spisanego i milczącego, ale Słowa Wcielonego i żywego" (KKK 108).

1. Ewangelia duchowa - najstarsze świadectwa o czwartej Ewangelii

Chcemy się. dowiedzieć, jak tę Ewangelię oceniał pierwotny Kościół. W tym celu przytoczymy niektóre z najstarszych świadectw pierwotnego Kościoła. Po­chodzą one już z II w. W następnych wiekach jest ich coraz więcej.
Świadectwa te mówią nie tylko o autorze, ale zawierają wiele cennych infor­macji o samej ewangelii jako takiej. Te wiadomości są dla nas ważniejsze od stwierdzeń dotyczących samego jej autora. Ich pominięcie byłoby poważnym przeoczeniem.
Wspólnoty chrześcijańskie rozszerzyły się po wszystkich częściach imperium rzymskiego, głównie w basenie Morza Śródziemnego. Skupiały się wokół wybit­nych postaci, takich jak: Papiasz (80-160) i Polikarp (60-166) w Małej Azji, św. Justyn (100-166) w Rzymie, św. Ireneusz (135-202) w Galii, Tertulian (160-222) w Afryce, a w Aleksandrii Klemens (150-214) i Orygenes (185-256).