Dwie tradycje przekazu ustanowienia Eucharystii

Przekaz Ostatniej Wieczerzy

Podczas Ostatniej Wieczerzy Jezus uczynił kilka gestów wyrażających prawdę o Jego ofiarniczo-zbawczym oddaniu się uczniom. Należą do nich modlitwa błogosławieństwa skierowana do Ojca, łamanie i podanie uczniom chleba, podanie jednego kielicha wszystkim uczniom, słowa wypowiedziane nad chlebem i winem, mówiące o nowym przymierzu.

W noc, która poprzedzała mękę i śmierć Jezusa, Jezus spożył ze swoimi uczniami wieczerzę. Podczas tego posiłku wziął On w swoje ręce chleb i wino, po czym dawał swoim uczniom mówiąc: „Bierzcie i jedzcie, to jest Ciało moje. Bierzcie i pijcie, to jest moja Krew”. W Nowym Testamencie słowa te, które powtarzamy w czasie konsekracji, znajdujemy w Ewangeliach: według św. Mateusza, Marka i Łukasza oraz w Pierwszym Liście św. Pawła Apostoła do Koryntian.

Niewątpliwie można zauważyć, iż historyczne wydarzenie, jakim była Ostatnia Wieczerza, zostało przekazane jakby w dwóch tradycjach: pierwsza zapisana został przez Pawła w Pierwszym Liście do Koryntian około 55 r. i prawdopodobnie przekazana św. Łukaszowi, który zapisał ją w swojej Ewangelii około 80 r. po Chr. Druga tradycja łączy się ze św. Markiem – została zapisana przez niego tuż przed 70 rokiem i kilka lat później przejęta przez św. Mateusza. A zatem słowa Jezusa wypowiedziane nad chlebem i winem zostały przekazane przez dwie tradycje – Pawłowo-Łukaszowa nazywaną tradycją antiocheńską oraz Markowo-Mateuszowa – określaną mianem tradycji jerozolimskiej. Inni określają te tradycje mianem hellenistycznej i palestyńskiej[4]. Pierwsza – która wydaje się być starszą wydaje się pochodzić ze środowiska nawróconych na chrześcijaństwo pogan prawdopodobnie z Antiochii Syryjskiej. Być może do Antiochii tradycję tę przyniósł Barnaba? Druga tradycja – palestyńska, pochodzi z środowisk judeochrześcijańskich. Obie te tradycje niewątpliwie mają wspólne semickie źródło sprzed 40 roku[5].

W przekazach tych widać pewne podobieństwa i różnice, które dobrze widać, gdy zestawia się poszczególne wyrażenia tych tradycji.

Słowa Jezusa wypowiedziane nad chlebem:

To jest Ciało moje (Mt 26,26).

To jest Ciało moje (Mk 14,22).

To jest Ciało moje, które za was będzie wydane: to czyńcie na moją pamiątkę (Łk 22,19).

To jest Ciało moje za was [wydane]. Czyńcie to na moją pamiątkę (1 Kor 11,24).

Słowa Jezusa wypowiedziane nad winem:

To jest moja Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana (Mt 26,28).

To jest moja Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana (Mk 14,24).

Ten kielich jest Nowym Przymierzem we Krwi mojej. Czyńcie to, ile razy pić będziecie, na moją pamiątkę (Łk 22,20).

Ten kielich jest Nowym Przymierzem we Krwi mojej. Czyńcie to, ile razy pić będziecie, na moją pamiątkę (1 Kor 11,25).