Kuszenie Jezusa na pustyni

Zaraz też Duch wyprowadził Go na pustynię. Czterdzieści dni przebył na pustyni, kuszony przez szatana. Żył tam wśród zwierząt, aniołowie zaś usługiwali Mu (Mk 1,12-13).

Literackie strategie Ewangelisty Marka - podejście synchroniczne i diachroniczne

Zostawmy na chwilę Mateusza i Łukasza. U Marka całe opowiadanie o kuszeniu na pustyni to tylko dwa wersety. Wydaje się, że Marek pomija najbardziej istotne informacje.

Marek akcentuje inne rzeczy. Jest ujmujący swoją powściągliwością w mówieniu. Mówi mało, wypowiada się rzeczowo, a jednak mówi wszystko. Tylko trochę inaczej... I właśnie dlatego jest genialny.

Ale „inaczej” tzn. jak? Trzeba odnosić jego opowiadanie do jakiegoś szerszego kontekstu?

Tak. Marek - jak słusznie zauważyłeś - przedstawia tradycję o kuszeniu w zaledwie dwóch wersetach (por. Mk 1,12-13), ale jednocześnie wplata te wersety w prolog, czyli wstęp do całej Ewangelii (por. Mk 1,1-15), który ma budowę koncentryczną i jest oparty na schemacie ABCD-E-D’C’B’A’. W diagramie zamieściłem wszystkie charakterystyczne połączenia i relacje, jakie tworzą się między odpowiednimi częściami konstrukcji literackiej. Jest tu wiele wątków... Jako że jest to rzeczywiście wstęp do całej księgi, stąd słowo Ewangelia (gr. euaggélion) powtarza się w pierwszym i ostatnim wersecie tej sekcji (w.1.15). Potem mamy odniesienie tradycji o Jezusie do pism Biblii hebrajskiej, czyli dwa cytaty z Księgi Izajasza (por. Iz 40,3; Iz 42,1) - Ewangelia o Jezusie jest wypełnieniem proroctw... Wreszcie pojawiają się bohaterowie: Jezus i Jan Chrzciciel. Marek zaledwie w kilku słowach odpowiada na kwestie, które inni ewangeliści rozwinęli bardziej szczegółowo - kwestie i wątpliwości dotyczące relacji Jana Chrzciciela i Jezusa z Nazaretu. Najpierw pojawia się Jan - on chrzci wodą. Później Jezus - przyniesie chrzest Ducha. W części D-E-D’ widzimy grę słów: woda/duch. W samym centrum Marek umieszcza deklarację Jana: Jezus jest ponad Janem.

A-A’ Ewangelia (gr. euaggélion) o Jezusie Chrystusie, Synu Bożym (w.1) / Ewangelia (gr. euaggélion) Boża (w.14) - słowo Ewangelia jako inkluzja całego prologu.

B-B’ posyłam wysłańca/anioła (gr. ággelos; w.2) / aniołowie (gr. ággeloi; w.13) usługiwali Mu. Kontekstem obydwu scen jest pustynia (gr. erēmos).

C-C’ Rozlega się tajemniczy głos (gr. fonē; w. 3.11) / dwa cytaty z Księgi Izajasza: Przygotujcie drogę Panu... (por. Iz 40,3); Ty jesteś mój Syn umiłowany... (por. Iz 42,1).

D-D’ Jan Chrzciciel - woda / Jezus z Nazaretu - Duch; chrzcić (gr. baptídzo; w. 4,6,8,9).

E Woda/Duch (gr. hýder/pneuma).