Eucharystia pierwszego Kościoła

Życie i obrzędy liturgiczne wspólnoty chrześcijańskiej zostały opisane przy pomocy czterech rzeczowników, ułożonych w dwie pary połączone spójnikiem. Św. Łukasz zapisze, iż ci, którzy przyłączyli się do wspólnoty Kościoła, „trwali w nauce Apostołów i we wspólnocie, w łamaniu chleba i w modlitwach” (Dz 2,42). Użyty czasownik „trwać” wskazuje na to, iż przyjęty chrzest zobowiązuje do stałej postawy. Ci, którzy uwierzyli trwają w nauce apostołów i wspólnocie oraz łamaniu chleba i modlitwie. A zatem wsłuchiwali się w nauczanie Apostołów. Gwarantowało to zachowywanie prawdziwej pamięci o Jezusie. Autor Dziejów pisząc o nauce apostołów, a nie tylko o nauce samego Jezusa, wskazuje, iż obydwie nauki mają równorzędną wartość. Taki określenie obejmuje dzieło Jezusa ale i doświadczenie paschalne, w świetle którego nauczanie Jezusa zostało zinterpretowane i odniesione na nowo do życia wspólnoty. Temu wiernemu przekazywaniu słów i czynów Jezusa towarzyszyła troska o zachowanie tradycji, ale jednocześnie o aktualizację. Dokonuje się to we wspólnocie, co jest konieczne by mogło istnieć łamanie chleba i modlitwa[29].

Jakkolwiek będziemy rozumieli trwanie we wspólnocie, to owa jedność wspólnoty wypływa zawsze z jedności z Jezusem, a w Nim i przez Niego oznacza jedność z Bogiem. Realizuje się dzięki Duchowi Świętemu, którym Bóg obdarzył wierzących. Centrum tej jedności pozostaje zawsze Jezus Chrystus – Zmartwychwstały Pan oraz powołanie chrześcijan do wspólnoty z Jezusem.

Termin „łamanie chleba”, choć może oznaczać zwykłą wspólnotę stołu, a nawet chrześcijańską agapę, to w kontekście religijnym zasadniczo oznacza zgromadzenie o charakterze liturgicznym. Nawet jeśli Łukasz pisze o agapie, to uczty te kończyły się sprawowaniem Eucharystii. Posiłki poprzedzało głoszenie słowa (Dz 2,42). Być może, jak wskazują niektórzy, agapy sprawowane były codziennie, a Eucharystia z posługą słowa – w niedziele. Dopiero później Eucharystię oddzielono od agap[30].

Również kolejny fragment – Dz 2,46, wydaje się wskazywać na Eucharystię. Ci, którzy uwierzyli codzienne trwali na modlitwie w świątyni – świadectwo jednak Łukasza nie musi oznaczać, iż codziennie także sprawowali Eucharystię. Niewątpliwie dla pierwotnego Kościoła gromadzącego się w Jerozolimie Eucharystia była sakramentem eklezjotwórczym, budowała jedność wspólnoty[31]. Tak przeżywana Eucharystia tworzyła autentyczną wspólnotę Kościoła oraz kształtowała postawę solidarności i otwierania się na potrzeby bliźnich. Stąd też św. Łukasz między dwoma wzmiankami o łamaniu chleba podkreśla, iż wszyscy uczestniczący w tych celebracjach przebywali razem i wszystko mieli wspólne. Dbali też o potrzebujących.