SABA (Sabejczycy)

Miejsce wymienione w tekstach biblijnych czterokrotnie, a lud trzykrotnie. Hi 1,15 podaje, że to właśnie Sabejczycy zniszczyli i wygubili rodzinę Hioba. Izajasz postrzega kraj Sabejczyków jako jeden z kilku krajów, które Bóg dał na okup za Izraela (43,3). Sabejczycy stanią się też źródłem bogactwa Izraela (45,14), razem z Egiptem i Etiopią. Jl 3,8 opisuje ich jako „naród daleki”, w groźbie, że kupią od Judy niewolników fenickich i filistyńskich. Rdz 10,7 przedstawia Sebę jako syna Kusza, razem z Chawilem, Sabtą, Ramą i Sabtekiem; podobnie w 1 Km 1,9. Królowie z Saby zostali wymienieni, wraz z królami z Szeby i Tarszisz, jako składający daninę i przynoszący dary (Ps 72,10) dla króla Izraela. Nie ulega wątpliwości, że chodzi tu o odległe, wielkie zasoby bogactwa. Na podstawie tekstów biblijnych nie można jednak ustalić położenia tych krajów.

Z dowodów archeologicznych, zbieranych od 1762 r. do dnia dzisiejszego, oraz ze studiów nie tylko nad osiedlami ludzkimi, ale i inskrypcjami, których liczba stale wzrasta, jasno wynika, że Sabejczycy okupowali część południowo-zachodniej Arabii, dzisiejszy Jemen. Był to teren stosunkowo dobrze nawodniony i urodzajny, a możliwości zostały znacznie zwiększone dzięki zastosowaniu na wielką skalę urządzeń irygacyjnych (jak w Marib). Miejsce osiedlenia Sabejczyków sprzyjało także rozwojowi handlu. Mogli bogacić się na karawanach wiozących mirrę i kadzidło na północ do Hidżaz, równiny przybrzeżnej leżącej na wschodnim brzegu Morza Czerwonego. Pisarze biblijni wiedzieli o uprawianym przez nich na wielką skalę handlu złotem i szlachetnymi kamieniami (por. Iz 60,6; Jr 6,20; Ez 27,22-23, gdzie występuje forma „Szeba” wskutek hebrajskiego zapisu południowoarabskiej nazwy Saba). Ich kontrola nad określonymi obszarami ulegała zmianom, ale czasem rozciągła się również nad portem w Adenie, do którego zawijały statki przywożące towary z Indii ; i Afryki. Statki Sabejczyków pływały do Afryki i i Indii wzbogacając wybór towarów handlowych oraz wymianę handlową, na której się wzbogacali.

Chociaż historia Saby jest znana tylko w zarysie, to jednak wiemy, że semiccy mieszkańcy tego kraju osiągnęli sukces w rozwoju handlu karawanowego około X w. przed Chr., czego dowodem może być wizyta królowej Saby u Salomona (1Krl 10,1-13; 2Krn 9,l-12). Kolonizacja Sabejczyków objęła prawdopodobnie część sąsiadującego z nimi wybrzeża etiopskiego. Od IX do V w. przed Chr. Sabejczycy mieli ponad dwudziestu królów. Zostały po nich dowody archeologiczne w postaci świątyń, zapór wodnych i śluz irygacyjnych, posągów z brązu i inskrypcji. W późniejszym okresie Saba podupadła, ale potrafiła oprzeć się pierwszym próbom inwazji Rzymu, co doprowadziło do importu sztuki hellenistycznej i garncarstwa, które wkrótce znalazło lokalne naśladownictwo. W IV w. po Chr. Nastąpiła okupacja abisyńska; towarzyszyło jej nawrócenie wyższych warstw na chrześcijaństwo. Później na terytorium tym zaznaczyła się dominacja żydowska, aż do podboju przez Persję około 575 r. Następnie, w 628 r. tereny te zostały zajęte przez wojska muzułmańskie.
(EB)